Komentarz do lekcji szkoły sobotniej pastora Janka Polloka

 

Pojednanie horyzontalne: krzyż i kościół?

Felieton do Szkoły Sobotniej na 29 lipca 2023

W Ef 2,11-22 Paweł kładzie zarówno nacisk na relacje horyzontalne – wpływ krzyża na stosunki między wierzącymi Żydami i poganami – jak również ma na uwadze relacje wertykalne – istniejące między wierzącymi a Bogiem. W jaki sposób Paweł charakteryzuje relacje wertykalne w tym fragmencie?

Paweł wyjaśnia, że konsekwencją naszej solidarności z Jezusem o której mowa była w Ef 2,1-10 (wymiar wertykalny) jest to, że możemy teraz żyć w solidarności ze sobą (wymiar horyzontalny), nawet jeśli ten ktoś „inny” był w przeszłości obcym lub nawet wrogiem. Śmierć Jezusa przynosi zarówno korzyści w wymiarze wertykalnym - w relacjach z Bogiem jak i w wymiarze horyzontalnym - w relacjach z innymi.

Zarys Listu do Efezjan 2,11-22

W celu lepszego zrozumienia tego fragmentu warto podzielić go na trzy części:

1. Dlaczego pojednawcze dzieło Chrystusa było konieczne (w. 11-12)

2. Pojednawcze dzieło Chrystusa na krzyżu i jego skutki (w. 13-18)

3. Celebrowanie pojednawczego dzieła Chrystusa przy pomocy zestawu metafor których kulminacją jest metafora „świętego przybytku w Panu” (w. 19-22).

Czy Żydzi i poganie naprawdę kłócili się w starożytnym świecie?

Z całą pewnością możemy znaleźć opisy relacji między Żydami i poganami, w których żyli oni zgodnie. Mamy również źródła, które pokazują głęboką nienawiść i przepaść jaka istniała między nimi łącznie z fragmentem, który studiowaliśmy w tym tygodniu, a który wskazuje na istnienie zwyczaju wyzwisk między grupami (w.11).

Rzymski historyk i polityk Publiusz Cornelisz Tacyt opisuje podziały między Żydami i poganami z pogańskiej perspektywy: „Żydzi są niezwykle lojalni wobec siebie nawzajem i zawsze gotowi do okazania współczucia, ale wobec innych ludzi czują tylko nienawiść i wrogość”. (Histories 5.5).

Dlaczego i w jakim sensie prawo zostało unieważniane lub anulowane?

Niektórzy z naszych przyjaciół należący do ewangelicznego nurtu chrześcijaństwa powołują się na List do Efezjan 2,14-16, aby bronić poglądu, że Dziesięć Przykazań nie odnosi się już do chrześcijan. Trudno jest jednak obronić taki pogląd zważywszy, że Paweł w swoich etycznych wskazówkach w Liście do Efezjan (4,1 - 6,9) przedstawia kodeks zachowania potwierdzony przez Dziesięć Przykazań. Cytuje na przykład V. przykazanie w 6,1-4, ale również robi aluzje do innych przykazań: do VII. w 5,21-33; VIII. w 4,28; IX. w 4,25-32; X. w 5,5. Warto zwrócić uwagę, że w większości listów Pawła możemy zauważyć dwie połówki: w pierwszej Apostoł koncentruje się na doktrynie, a w drugiej omawia jej praktyczne konsekwencje.

Sposób w jaki Paweł wykorzystuje Dziesięć Przykazań w Liście do Efezjan pozwala na inną interpretację stwierdzenia: „On [Chrystus] zniósł zakon przykazań i przepisów” (2,15).

Możemy próbować interpretować powyższy werset w dwojaki sposób:

To, co zostało zniesione, może dotyczyć ceremonialnych wymagań prawa, łącznie z jego późniejszymi dodatkami.

Paweł pisze, że Chrystus „pozbawił mocy Prawo przykazań”, które zostało „wyrażone w zarządzeniach”. Dotyczyło to zarówno konkretnych przepisów ceremonialnych zapisanych w Pięcioksięgu jak również różnych praw, które tworzyły tzw. Torę ustną (al-pe) gdzie prawo zostało jeszcze bardziej rozbudowane i w której zostały wyartykułowane zasady judaizmu. Takie prawo eliminowało a w najlepszym przypadku utrudniało poganom bycie częścią Bożego ludu. Paweł posługuje się językiem architektonicznym, aby pokazać barierę, która dzieliła Żydów od pogan. Właśnie ta dzieląca bariera, została wyeliminowana przez Krzyż, który wypełnił starotestamentowy system ceremonialny i na którym, zdaniem Pawła, Chrystus „zniweczył nieprzyjaźń”. (2,16) „tworząc w sobie samym z dwóch jednego nowego człowieka”. (w.15)

Druga interpretacja, która wydaje mi się jeszcze bardziej prawdopodobna, polega na tym, że być może przy pomocy tej architektonicznej metafory Paweł chciał zwrócić uwagę na złą interpretację całego prawa w Starym Testamencie. Prawo było interpretowane, poszerzane i błędnie aplikowane w sposób, który oddzielał Żydów od pogan. Dlatego można powiedzieć, że prawo zostało „zniesione” lub „unieważnione” w jego funkcji oddzielenia Żydów od pogan. Paweł wierzył, że Tora, czyli prawo zostało nadane przez Boga po to, aby prowadzić Żydów i pogan do jedności w Chrystusie. W Nim zarówno Żydzi jak i poganie zostali pojednani z Bogiem. Z powodu grzechu Tora, która została przekazana przez Boga na Synaju stała się instrumentem wrogości. Paweł w Liście do Efezjan stwierdza, że Chrystus „w ciele swoim” tzn. w czasie swojego pobytu na ziemi „zburzył dzielącą przegrodę” wypełniając prawo raczej niż je znosząc czy unieważniając.

W jaki sposób możemy się przekonać, że poważnie traktujemy Ef 2,11-22? „Chrześcijanie świadczą o Chrystusie tylko wtedy, gdy ich słowa i czyny jasno pokazują, że Chrystus jest tak samo Chrystusem przeciwników i tych którzy są na zewnątrz jak i ich samych. On jest kresem podziałów i wrogości … Kiedy napięcia nie są konfrontowane i przezwyciężane … wtedy brakuje jednej nowej rzeczy - pokoju i jednego nowego człowieka stworzonego przez Chrystusa; wtedy nie ma wiary, nie ma kościoła ani nie ma mowy o posiadaniu lub wyznawaniu Chrystusa.” (Markus Barth. The Broken Wall: A Study of the Epistle to the Ephesians. Chicago: Judson, 1959, 44-45.

Czy można zastosować Ef 2,11-22 do współczesnego konfliktów rasowych?

Bezpośrednia współczesna aplikacja tego fragmentu wydaje się być nie do końca realistyczna. Autor lekcji argumentowa, że: (1) Trzeba wziąć pod uwagę specyficzny kontekst Ef 2,11-22 który odnosił się do relacji między Żydami a poganami w kościele; (2) Jedność opisana w Liście do Efezjan posiada wielki i rozległy kontekst który obejmuje „wszystko” oraz „wszelką rodzinę w niebie i na ziemi” (BG) (1,9-10; 3,15); (3) Ten ostateczny plan zjednoczenia wszystkich ma zostać zasygnalizowany przez jedność kościoła (3,10); (4) Dlatego można interpretować Ef 2,11-22 w kontekście relacji między grupami ludzi lub rasami. Czy taka argumentacja wydaje ci się logiczna? Co można dodać lub odjąć?

Dlaczego Paweł jest tak zainteresowany wspólnym dostępem wierzących zarówno z grupy Żydów, jak i pogan „w jednym Duchu do Ojca” (w.18)?

Biorąc pod uwagę kontekst, zwłaszcza wzmiankę o „zburzeniu przegrody z muru nieprzyjaźni” (w. 14) a także symbolikę świątyni (w. 19–22), wydaje się, że Paweł ma na myśli „dostęp” (w.18) do świątyni oraz pragnienie wielbienia Boga. Paweł przypomina nam, że kiedy przychodzimy, aby przedłożyć Królowi nasze sprawy, odkrywamy, że jest On naszym Ojcem.

DO PRZEMYŚLENIA

Co Paweł mówi w Ef 2,11-22 o dziele pojednania dokonanym przez Chrystusa na krzyżu? Warto zwrócić uwagę na wyrażenia „przez krew Chrystusa”, (w.13); „w Jego ciele”, (w.15); „przez krzyż” (w.16). Jak to dzieło odnosi się do ogłoszenia wcześniej przez Pawła „tajemnicy swojej [Bożej] woli” (w 1,9.10)?

W Efezjan 2,11-12 (por. 2,1-3) Paweł ponownie opisuje przeszłość Efezjan. Dlaczego Paweł wielokrotnie przypominał Efezjanom, aby pamiętali, skąd pochodzą? Jakiego języka używa Apostoł w 2,13 aby opisać nawrócenie Efezjan? W jaki sposób Paweł przekształcił Iz 57,19 aby dopasować go do tezy którą stawia w Liście do Efezjan?

Efezjan 2,13-14. Do kogo Paweł kieruje swoje słowa mówiąc w tym fragmencie „wy”? Zgodnie z propozycją autora lekcji wyobraźmy sobie byłego poganina odwiedzającego kompleks świątynny w Jerozolimie. Porzucił on kult pogańskich bogów i przyjął Boga, którego znalazł w judaizmie. Kiedy zbliża się do świątyni, napotyka wysoki mur, na którym umieszczone są inskrypcje informujące, że przejście poza ten mur grozi śmiercią i odpowiedzialność za nią spada na owego człowieka. Poganin był więc skutecznie odizolowany od centralnego miejsca żydowskiej religii – świątyni a tym samym oddzielony od tych, którzy podzielali jego nowo odkrytą wiarę. Świadomość istnienia tego muru wewnątrz kompleksu świątynnego wydaje się leżeć u podstaw kluczowego przesłania, które znajduje się w tym fragmencie. W wyniku tego świadomego oddzielenia, uzasadnione wydaje się pytanie: „Czy poganin musi zostać Żydem, aby naśladować Jezusa?” W kontekście wersetu 13 czy mogę powiedzieć, że żyję w towarzystwie Chrystusa krzewiąc pokój między narodami? Lub czy trzymam na dystans ludzi, którzy nie są tacy jak ja i potęguję wrogość i przemoc?

Efezjan 2,14-16. W jaki sposób Paweł eksponuje krzyż w każdym z tych trzech wersetów? Jak inne teksty w Liście do Efezjan uzupełniają to, co Paweł mówi tutaj o tym, jak krzyż przemienia ludzkie relacje (Ef 1,7-8; 4,32; 5,2.25)? Ulubionym słowem Pawła jest „pojednanie”. Na czym polega pojednanie? Jakie uczucia towarzyszą pojednaniu?

Efezjan 2,15 Co Paweł mógł mieć na myśli, mówiąc o „zakon przykazań i przepisów”? Co można by uzyskać przez zniesienie tych „przykazań”? Co można powiedzieć ludziom, którzy twierdzą, że Dziesięć Przykazań, zostało zniesione w Chrystusie?

Efezjan 2,17-18. W jaki sposób Paweł podsumowuje służbę Chrystusa w Liście do Efezjan? Jakie znaczenie nadaje Paweł słowu „pokój”? Paweł twierdzi, że Jezus był „zwiastunem pokoju”. Jakie dowody w Ewangeliach można znaleźć na poparcie tej tezy (Jn 14,27; 16,33; 20,19.21.26)? W jaki sposób wierzący mogą dzielić się orędziem pokoju, które głosił Jezus? (Ef 4,1-3)

Efezjan 2,19-22. Jakie metafory używa Paweł, aby wyrazić jedność między Żydami a poganami w Kościele? W jaki sposób Paweł wykorzystuje metaforę kościoła jako świątyni?

W jaki sposób Ef 2,11-22 może pomóc wierzącym wnieść coś szczególnego i skutecznego do współczesnych rozmów na temat problemów rasowych? Jak może wzbogacić popularyzowane obecnie koncepcje różnorodności? Czy chrześcijanie powinni bardziej lub mniej angażować się w rozwiązywanie problemów rasowych?

Na podstawie Ef 2,11-22 w jaki sposób członkowie jednej grupy etnicznej powinni odnosić się do członków innej grupy etnicznej?

Na podstawie biblijnego materiału, w jaki sposób Bóg traktuje tych, którzy są „inni”? Jaka nauka wynika z tego dla nas?

Przygotował Jan Pollok

Komentarz do lekcji szkoły sobotnie pastora Janka Polloka

 

Moc wywyższonego Jezusa

Felieton do Szkoły Sobotniej na 15 lipca 2023

W dobie hiperłączności i mediów społecznościowych, jakie „moce” zdobywają dzisiaj nasze zainteresowanie i przywiązanie stanowiąc konkurencję dla Chrystusa w kontekście naszej lojalności i uwielbienia? Jak wywyższenie Chrystusa opisane w Ef 1,19-23 może zaistnieć w twoim sercu i umyśle?

W jaki sposób wiedza na temat historycznego kontekstu listu wpływa na nasze zrozumienie Ef 1,15-23?

Wierzący w Efezie przechodzą kryzys i „upadają na duchu” (3,13). Wspominają wspaniały czas, kiedy Paul był w mieście i dokonywał cudów trafiając na pierwsze strony gazet. Teraz jednak zmagali się z różnymi trudnościami. Paweł jest w więzieniu. Cuda zniknęły. Kult Artemidy ponownie zyskuje na popularności. Wszystkie bóstwa i moce czczone w Efezie wydają się potężniejsze i bardziej wpływowe niż kiedykolwiek, natomiast sprawa Jezusa wydaje się, że zeszła na daleki plan. Nastały trudne czasy!

Co zdaniem Pawła powinniśmy zrobić, gdy kłopoty przywódców zagrażają naszej wierze? Na podstawie Ef 3,13 wydaje się, że Paweł martwił się, że jego cierpienia mogą zniechęcić wierzących w Efezie. Paweł jest zaniepokojony tym, że uczniowie w Efezie stracili trochę ze swojego silnego przywiązania do chrześcijaństwa i przekonania, że chrześcijaństwo jest ważne i wartościowe, ponieważ ich wielki bohater, ten, który był ewangelistą, który przyprowadził wielu z nich do Chrystusa i który rozpoczął dzieło w tym wielkim mieście, jest obecnie w więzieniu. Jednak Paweł mówi, ‘Tak naprawdę jest to część Bożego planu. Chociaż być może na powierzchni nie wygląda to na Boży plan, ale w rzeczywistości Bóg działa mimo wszystko.’

Jaka jest odpowiedź Pawła na trudne czasy w Ef 1,15-23?

Autor lekcji w tym tygodniu skoncentrował uwagę na reakcji Pawła na trudne czasy jakie nadeszły w Efezie. Wybrany fragment (1,15-23) pokazuje charakterystyczne cechy Listu do Efezjan — nabożeństwo, modlitwę i uwielbienie. Pierwsza część pierwszego rozdziału (1:1-14) jest długim błogosławieństwem zawierającym uwielbienie i cześć dla Boga za Jego błogosławieństwa oferowane wierzącym. Druga część pierwszego rozdziału (1,15-23) jest „modlitewnym sprawozdaniem”. Paweł opowiada w nim o swoich modlitwach za wierzących w Efezie, prosząc Ojca, aby udzielił im Ducha i w ten sposób urzeczywistnił w ich życiu moc zmartwychwstałego i wywyższonego Jezusa. Jeśli wierzący wrócą ponownie do starego kultu licznych bóstw i mocy, które były tak popularne Efezie, to stracą możliwość doświadczenia tej najwyższej boskiej rzeczywistości: Jezus siedzący na tronie wszechświata i udzielający Ducha, który przekazuje wierzącym nieograniczoną moc. Właśnie w tym fragmencie Paweł wyjaśnia sekret modlitwy, która posiada przekształcającą moc: módl się wyrażając uwielbienie i dziękczynienie.

Co mówi nam ten fragment na temat życia modlitewnego Pawła Co tak naprawdę znaczy wyrażenie „modlić się bez przestanku” (1 Tes 5,17)?

O jakich trzech wielkich rzeczywistościach powinni wiedzieć wierzący?

Paweł modli się, aby Duch udzielił wierzącym intelektualnego i empirycznego wglądu w trzy wielkie duchowe rzeczywistości:

1. Nadzieja Bożego powołania (w. 18);

2. Bogactwo chwały Bożego dziedzictwa w świętych (w. 18);

3. Niezwykła wielkość Bożej miłości okazywanej wierzącym (w. 19).

W jaki sposób moc Ducha jest związana z czterema wielkimi wydarzeniami w historii zbawienia?

Paweł przeznacza najwięcej miejsca na opisanie tej trzeciej wielkiej rzeczywistości, która dotyczy Bożej miłości okazywanej wierzącym, którą opisuje w w. 19-23. Według Pawła skuteczna moc Ducha Świętego w życiu wierzących ma swoje źródło w czterech ważnych wydarzeniach historii zbawienia. Każde z nich zostało dokonane przez Boga Ojca dla swojego Syna, Jezusa Chrystusa.

To Ojciec:

1. Wskrzesił Jezusa z martwych (w. 20a)

2. Posadził Go po swojej prawicy (w. 20b-21)

3. Położył wszystko pod Jego stopy (w. 22a)

4. Dał Go jako głowę wszystkiego swojemu Kościołowi (w. 22b-23)

W jaki sposób Paweł przedstawia zmartwychwstanie/wywyższenie/koronację Jezusa w Liście do Efezjan 1:20-23?

Według Pawła odpowiedzią na wszechobecną pokusę oddawania czci innym mocom jest skupienie się na zmartwychwstaniu/wywyższeniu/koronacji Jezusa (w. 20-23). Paweł zaprasza wierzących, aby krok po kroku odtwarzali na nowo i celebrowali wspaniałą rzeczywistość, w której Chrystus jest Władcą całego wszechświata.

Niedawno mieliśmy okazję oglądać ceremonię koronacji króla Anglii Karola III. Ceremonia koronacji złożona była z szeregu tradycyjnych elementów: Uznanie, Przysięga Koronacyjna, Namaszczenie, Inwestytura (w trakcie której król otrzymuje królewską szatę, królewskie jabłko, pierścień koronacyjny, berło i laskę a na jego głowę zostaje włożona korona św. Edwarda), Intronizacja i Prezentacja.

W wielkiej koronacji, którą opisał Paweł, przewodniczył nie arcybiskup Canterbury, ale sam Bóg Ojciec. Miejscem koronacji nie była jakaś ziemska budowla, ale niebiański dziedziniec (w. 20).

Jaka jest kolejność wydarzeń w wywyższeniu Chrystusa?

Chociaż koronacja opisana w Ef 1,5-23 nawiązuje do starożytnych koronacji, to jednak radykalnie różni się od ziemskich koronacji:

Wszystko zaczyna się od zmartwychwstania! Jezus, który miał być koronowany na Króla wszechświata, umarł. Scena Jego wywyższenia rozpoczyna się, gdy Ojciec wzbudza Go z martwych, gdy zwycięża śmierć (w. 20a)

Następnie zostaje opisany centralny i łatwo rozpoznawalny element każdej ceremonii koronacyjnej — intronizacja. Ojciec „posadził [Chrystusa] po prawicy swojej w niebie” (w. 20). Ta nowa pozycja intronizowanego Jezusa powoduje, że jest On na zawsze „ponad”, każdą rzeczywistą lub wyimaginowaną mocą: „… ponad wszelką nadziemską władzą i zwierzchnością, i mocą, i panowaniem, i wszelkim imieniem, jakie może być wymienione, nie tylko w tym wieku, ale i w przyszłym” (w. 21).

Następne element można nazwać podporządkowaniem. Zakres panowania Chrystusa jest celebrowany przez rytualny akt podporządkowania Jemu wszystkiego. W przypadku króla Karola III ten zakres jest ograniczony – Wielka Brytania i kraje Wspólnoty tzw. Commonwealth. W przypadku Jezusa zasięg Jego władzy jest nieograniczony. Obejmuje „wszystko”: „i wszystko poddał pod nogi jego,” (w. 22a).

Punktem centralnym koronacji Jezusa jest Prezentacja. Po koronacji król Karol został przewieziony do Pałacu Buckingham w złotym powozie i pojawił się na pałacowym balkonie, aby pozdrowić zgromadzony tłum. Po akcie Intronizacji i Podporządkowania, Ojciec dokonuje ostatecznego aktu niebiańskiej koronacji, przedstawiając Jezusa swojemu ludowi: „… jego samego ustanowił ponad wszystkim Głową Kościoła, który jest ciałem jego, pełnią tego, który sam wszystko we wszystkim wypełnia.” (w. 22b-23). Warto zwrócić uwagę na ważny szczegół: Jezus nie jest dany kościołowi jako jego głowa (chociaż to On jest głową kościoła, Ef 5:23!). Raczej, po ukoronowaniu/intronizowaniu Go jako głowy wszystkiego, zostaje On dany kościołowi. Kościół jest nadzorowany przez Tego, który zarządza wszystkim!

W jaki sposób Paweł wykorzystuje Psalmy, aby opisać wywyższenie Jezusa?

Paweł nie wymyśla tych scen, ale odwzorowuje to, co widzi w Psalmach. Czyta Psalm 110 i Psalm 8 przez chrystologiczny pryzmat:

Psalm 110,1-3a: „Rzekł Pan Panu memu: Siądź po prawicy mojej, Aż położę nieprzyjaciół twoich jako podnóżek pod nogi twoje! ² Berło mocy twojej ześle Pan z Syjonu: Panuj wśród nieprzyjaciół swoich! ³ Lud twój chętnie pójdzie za tobą W świętej ozdobie, gdy wystawisz wojsko swoje;”.

Psalm 8,3-8: „Gdy oglądam niebo twoje, dzieło palców twoich, Księżyc i gwiazdy, które Ty ustanowiłeś: ⁵ Czymże jest człowiek, że o nim pamiętasz, lub syn człowieczy, że go nawiedzasz? ⁶ Uczyniłeś go niewiele mniejszym od Boga, chwałą i dostojeństwem uwieńczyłeś go. ⁷ Dałeś mu panowanie nad dziełami rąk swoich, Wszystko złożyłeś pod stopy jego: ⁸ Owce i wszelkie bydło, nadto zwierzęta polne, ⁹ ptactwo niebieskie i ryby morskie, cokolwiek ciągnie szlakami mórz.”

DO PRZEMYŚLENIA

Efezjan 1,16-17. Czego dotyczy główna prośba Pawła zawarta w tych wersetach? Jaki jest jej związek z tym co Paweł napisał w Ef 1,13-14? Dlaczego wyrażanie wdzięczności jest tak ważne, kiedy się modlimy?

Efezjan 1,17-19. Kiedy Paweł modli się, aby wierzący otrzymali szczególne zrozumienie od Ducha Świętego – jakie trzy elementy ma na myśli? Co łączy te trzy elementy? Jak można lepiej doświadczyć mocy Boga w codziennym życiu?

Efezjan 1:20-23. Jak w zmartwychwstaniu Jezusa objawiła się Boża moc? Co zdaniem Pawła oznacza „siedzenie po prawicy Boga? Jak ważne jest zmartwychwstanie Jezusa dla wiary chrześcijańskiej? W jaki sposób doświadczyłeś mocy zmartwychwstania Jezusa w swoim osobistym życiu? W jakich obszarach życia najbardziej potrzebujesz mocy zmartwychwstania i wywyższenia Chrystusa?

Efezjan 1,21; 2,2 oraz 6,12. Dlaczego Paweł tak bardzo interesował się tymi nadziemskimi mocami? Jak takie duchowe moce przejawiają się we współczesnym świecie? W jaki sposób, można odróżnić ciężką chorobę psychiczną od opętania przez demony? W jakim stopniu żyjesz w świetle panowania Chrystusa nad wszystkim? W jakim stopniu żyjesz wciąż pod władzą innych mocy? Skąd możemy wiedzieć, która jest która?

Efezjan 1,22-23. Jakie korzyści przynosi wywyższenie Chrystusa na tron wszechświata dla Jego Kościoła? Jak moglibyśmy żyć, gdybyśmy naprawdę wierzyli, że Jezus jest wywyższony w samym centrum wszechświata?

Skoro rada, by uchwycić się mocy Chrystusa w praktycznym, codziennym życiu, została umieszczona w modlitewnym sprawozdaniu, jaka jest rola modlitwy w uzyskiwaniu mocy Bożej? Jeśli modlitwa jest kluczem, który otwiera moc Boga, dlaczego nie modlimy się więcej?

Czy wywyższenie Jezusa nie jest raczej domeną innych kościołów ewangelikalnych? Czy wywyższanie Jezusa ma istotne znaczenie w teologii adwentystów dnia siódmego?

W jakim sensie Jezus jest już „Panem wszystkiego”, a w jakim jeszcze nie? Jakie aspekty Jego panowania są już widoczne, a które będą widoczne dopiero w przyszłości?

Przygotował Jan Pollok

Komentarz do lekcji szkoły sobotniej pastora Janka Polloka

 

Wielki plan Boga skoncentrowany na Chrystusie

Felieton do Szkoły Sobotniej na 8 lipca 2023

W Ef 1,12 Paweł sugeruje, „abyśmy się przyczynili do uwielbienia chwały [Boga]”. Gdybyśmy tak postąpili, jaki byłby skutek dla nas osobiście i dla kościoła?

Lekcja w tym tygodniu zatytułowana „Wielki plan Boga skoncentrowany na Chrystusie” została zbudowana na fragmencie Ef 1,3-14 który jest majestatycznym wstępem zawierającym dziękczynienie. Paweł wyraził swoje podziękowanie Bogu, w którym przedstawił długą listę darów, które otrzymujemy od Niego.

Charakterystyczną cechą stylu Pawła w liście do Efezjan są niezwykle długie zdania. Często, aby zrozumieć sens takiego zdania musimy się „włamać do środka”. Centralnym miejscem tego wstępnego fragmentu są wersety 9-10, które są częścią jednego zdania rozpoczynającego się w wersecie 7. Paweł napisał w wersecie 9 i 10 “…oznajmiwszy nam według upodobania swego, którym go uprzednio obdarzył, tajemnicę woli swojej…” To stwierdzenie możemy nazwać Wielkim Planem Bożym, który został przedstawiony w Chrystusie jako plan na pełnię czasów. To jest główna myśl. Właśnie o to chodzi Bogu we wszechświecie: „w Chrystusie połączyć w jedną całość wszystko, i to, co jest na niebiosach, i to, co jest na ziemi”. Jeżeli chcemy w tym bardzo elokwentnym fragmencie wybrać jedno miejsce, które identyfikuje wielki Boży plan to jest to właśnie to miejsce.

Kluczowym słowem, które zostało tutaj użyte na określenie „połączenia”, „podsumowania” jest grecki termin księgowy – anakefalaioo. Najczęściej jest on tłumaczony: połączyć, zjednoczyć. W tym starożytnym terminie z dziedziny księgowości możemy usłyszeć greckie słowo kefale które oznacza głowę. Ten termin oznacza dosłownie „głowa w górę”. W starożytności, kiedy dodawano kolumnę liczb, mówiono, że dodaje się „w górę”. Dzisiaj, kiedy dodajemy kolumnę liczb, dodajemy „w dół” czyli „podsumowujemy”, Grecy dodawali w górę. Paweł wykorzystuje ten termin i mówi, że wszystko zarówno na niebie jak i na ziemi jest podsumowane – „w górę” – w Chrystusie. On jest głową. On włącza i podsumowuje i obejmuje wszystkie rzeczy. Bóg pragnie, aby wszystko co jest we wszechświecie zostało zjednoczone – podsumowane w górę w Chrystusie.

Jakie błogosławieństwa otrzymujemy, kiedy wierzymy w Chrystusa? W Liście do Efezjan 1,3-14 Paweł przenosi swoich czytelników do „niebios” (w. 3), do kosmicznej sali tronowej Boga i do zakotwiczonych tam inicjatyw Bożej łaski. Z szeroko otwartymi ustami słuchamy ponadczasowych planów, jakie Bóg ma dla nas. Osiem czasowników podsumowuje wielką różnorodność Bożych błogosławieństw przekazanych wierzącym:

1. Bóg błogosławi (eulogesas- eulogeo) wierzącym (nam!) „wszelkim duchowym błogosławieństwem niebios” (w.3)

2. W Chrystusie, Bóg wybrał (ekseleksato- eklegomai) wierzących „abyśmy byli święci i nienaganni przed obliczem jego”. (w.4.11)

3. Bóg przeznaczył (proorisas – proorizo) nas przez Jezusa Chrystusa. To nie jest sztywny pozbawiony emocji legalny związek, ponieważ jesteśmy adoptowani jako Jego dzieci (w. 5).

4. „W Umiłowanym” (czyli w Chrystusie) obdarowuje nas (echaritosen - haritoo) „chwalebną łaską swoją” (w. 6)

5. W Chrystusie Bóg hojnie obdarza nas (eperisseusen - perisseuo) odkupieniem i przebaczeniem. (w.8).

6. Bóg oznajmia nam (gnorisas - gnorizo) wszystkie „tajemnice swojej woli” i swój „cel”, który pokazuje w Chrystusie (w. 8-9). Wszystkie te błogosławieństwa nie miałyby większego znaczenia, gdybyśmy o nich nie wiedzieli.

7. W swoim planie z „nastaniem pełni czasów” Bóg połączył (anakefalaiosasthai - anakefalaioo) „wszystko w Chrystusie w jedną całość, i to, co jest na niebiosach, i to, co jest na ziemi” (w. 10).

8. W czasie nawrócenia „w Nim” (Chrystusie) Bóg zapieczętował (espragisthete – sfragizo) wierzących Duchem Świętym (w. 13).

Wszystkie te czasowniki opisują działania Boga, które mają miejsce „w Chrystusie”. Wszystkie Boże błogosławieństwa, łącznie z wiarą w naszych sercach i słowach uwielbienia Boga na naszych ustach, są nasze tylko „w Chrystusie”. Jesteśmy hojnie obdarowani bogactwem łaski Bożej w naszym duchowym bankructwie. Wszystko jest z łaski! Ten fragment Listu zaprasza nas do przyłączenia się do wierzących, którzy żyli we wszystkich wiekach i którzy przyjęli wszystkie Boże błogosławieństwa. Jest to zaproszenie do wspólnego uwielbiania Boga za te dary.

Paweł po prostu mówi: Spójrz na wszystko, co Bóg dla ciebie uczynił. Przy Bożym tronie w samym środku wszechświata On działa w twoim imieniu. Jesteśmy obdarowani niezwykłymi przywilejami w tym niezwykle głębokim tekście opisującym uwielbienie Boga. Na stojąco lub klęcząc a może leżąc twarzą do ziemi, przed kosmicznym tronem Boga możemy z otwartymi ustami słuchać na temat ponadczasowych wizji i planów, które Bóg ma w stosunku do nas.

Na czym polega niezwykłość wprowadzenia do Listu do Efezjan?

Paweł zwykle zaczynał swoje listy od „dziękczynienia”, wspominając o tym, że dziękuje Bogu za wierzących (Rz 1,8; 1Kor 1,4-9; Flp 1,3-8). List do Efezjan zaczyna się inaczej, mianowicie Paweł rozpoczyna od krótkiej modlitwy zawierającej błogosławieństwo (1,2), po której następuje długie błogosławieństwo zawierające uwielbienie, które właśnie studiujemy w tym tygodniu (1,3-14), po czym pojawia się część dziękczynna (1,15.16a) oraz modlitwa (1,16b-23). Później w połowie listu Paweł umieszcza kolejną modlitwę (3,14-19) oraz doksologię (3,20.21). W drugiej połowie listu Paweł umieszcza dwa napomnienia dotyczące nabożeństwa, jedno skupione na wspólnym nabożeństwie (5,3.4.18-21) a drugie skupione na modlitwie (6,19-20). List kończy się dwoma krótkimi błogosławieństwami modlitewnymi (6,23.24). Co więcej, cały list miał być odczytany w ramach nabożeństwa w kościele domowym (6,21.22). Zebrane razem, wszystkie te materiały dotyczące uwielbienia sprawiają, że List do Efezjan jest szczególnie cenny jako podręcznik nabożeństwa, dostarczając wzorców jak wielbić Boga i oddawać Mu chwałę za liczne błogosławieństwa jakimi nas obdarował.

Przy okazji studiowania listu do Efezjan warto uświadomić sobie jak mogły wyglądać kościoły wczesnochrześcijańskie. List to Efezjan nie został napisany tylko do jednej, założycielskiej wspólnoty, ale do całej sieci kościołów domowych, które powstały w tym bardzo dużym mieście. To może tłumaczyć nam dlaczego w niektórych najstarszych manuskryptach nie pojawiają się słowa „w Efezie” (w.1) co krytycy tekstu wykorzystują jako dowód przeciwko autorstwu Pawła. Na przykład kanonie Marcjona nasz list figuruje jako list do Laodycejczyków. Domowe kościoły w Efezie miały zupełnie inny charakter niż kościoły, o których myślimy dzisiaj. List do Efezjan ma wiele do powiedzenia na temat uwielbiania oraz na temat nabożeństwa. Fragment, którym zajmowaliśmy się w tym tygodniu dotyczył właśnie nabożeństwa. W całym liście jest wiele innych fragmentów opisujących wczesnochrześcijańskie nabożeństwo – na przykład Ef 5,18-20. Oddawanie czci było ważnym elementem nabożeństwa w kościołach domowych. Ten list miał być czytany w czasie nabożeństw w kościołach domowych. Próba poznania wczesnochrześcijańskiego nabożeństwa w kościołach domowych jest niezwykle cennym doświadczeniem. Jesteśmy zdumieni, gdy czytamy na przykład 5,21-29 i poznajemy niektóre typy ludzi, którzy siedzieli w tych kościołach, gdy uświadomimy sobie, że na przykład obok niewolników, siedzieli ich panowie. Ciekawe wskazówki jak mógł wyglądać kościół domowy możemy również znaleźć w 1 Liście do Koryntian 12, gdzie jest powiedziane, że jedna osoba mogła mieć dar prorokowania, a druga dar mówienia językami, inna z kolei dar interpretacji języków a jeszcze inna dar uzdrawiania. Był to zupełnie inny sposób prowadzenia kościoła niż dzisiaj. Gdy myślę o kościele domowym, jedną z rzeczy, która jest dla mnie szczególnie ciekawa jest fakt, że te wspólnoty posiadały bardzo osobisty charakter. W kościołach domowych nie było zbyt wiele miejsca na anonimowość.

Jak można zdefiniować elementy uwielbiania wspomniane powyżej?

- Dziękczynienie – wyraża jak i dlaczego Paweł dziękuje Bogu za adresatów. Np. w 1,15.16a Paweł dziękuje Bogu za wierzących w Efezie za ich „wiarę w Pana Jezusa” i „miłość do wszystkich świętych”.

- Modlitwa zawierająca błogosławieństwo – Błogosławieństwo modlitewne – modlitwa zawierająca Boże błogosławieństwo dla wierzących. Np. „Łaska wam i pokój od Boga Ojca naszego i od Pana Jezusa Chrystusa” (1,2).

- Błogosławieństwo zawierające uwielbienie – jest to błogosławieństwo, skierowane do Boga. Np. „Błogosławiony niech będzie Bóg i Ojciec Pana naszego Jezusa Chrystusa, który nas ubłogosławił w Chrystusie …”. (1,3).

- Doksologia – Specyficzny rodzaj błogosławieństwa które zawiera oddanie chwały Bogu. Np. „Temu [Bogu Ojcu] niech będzie chwała w Kościele i w Chrystusie Jezusie po wszystkie pokolenia na wieki wieków. Amen” (3,21).

- Sprawozdanie modlitewne – Paweł relacjonuje, jak modli się za wierzących. Np. „Dlatego zginam kolana moje przed Ojcem.”. (3,14).

- Napomnienie – Paweł zaprasza wierzących do udziału w modlitwie lub uwielbianiu, pouczając ich, jak to robić. Np. „… bądźcie pełni Ducha, rozmawiając z sobą przez psalmy i hymny, i pieśni duchowne,”. (5,18.19).

W jakim sensie osoby wierzące są „predestynowane” (1, 4.11)? Pierwsi słuchacze Pawła prawdopodobnie interpretowali List do Efezjan 1:3-14 jako dobrą nowinę. Przed nawróceniem wierzyli, że ich życie jest zdeterminowane przez astralne moce/bóstwa, a ich przeznaczenie jest nieodwracalnie ustalone. W swoim komentarzu do Listu do Efezjan Ralph Martin napisał: „Orientalna astrologia i okultyzm… wraz z towarzyszącą im religią astralną i powszechnym fatalizmem nawiedzały jak koszmar dusze ludzi pierwszego wieku. … Ludzie, którzy byli pod wpływem kultu gwiazd, czuli, że wszystkim rządzi „los”. Szczególna koniunkcja gwiazd lub planet, pod którymi ludzie się urodzili, posiadała decydujące znaczenie i nieodwracalnie zadecydowała o ich przeznaczeniu” (Efezjan, Kolosan i Filemona [John Knox, 1991]). Dobra nowina, którą głosił Paweł polegała na tym, że Bóg oferuje im nową drogę na przyszłość, i zaprasza ich, aby skorzystali z wolnego wyboru i odpowiedzieli z wiarą na Boże wezwanie. (1,13; 3,17). Nie powinniśmy nigdy zamieniać ogłaszania dobrej nowiny na fatalistyczną i deterministyczną wiadomość podobną do tej, przed którą uciekli słuchacze Pawła. „Na tym polega ratunek przed bezosobowym losem, przed horoskopami astrologicznymi, przed karmą i kismetem, przed filozofią głoszącą, że „biologia jest przeznaczeniem” (Peterson, 61).

DO PRZEMYŚLENIA

Paweł rozpoczyna list do Efezjan majestatycznym podziękowaniem. Policz liczbę zdań w swoim tłumaczeniu fragmentu. Które z tych zdań jest Twoim zdaniem głównym zdaniem tej części?

Ef 1,3-6 Jak według tego fragmentu postrzega nas Bóg? Paweł dużo mówi o błogosławieństwach. Czym właściwie JEST błogosławieństwo? Co to znaczy, że zostaliśmy „wybrani” przed założeniem świata? Jakie jest kluczowe przesłanie zawarte w wersetach 3-6? Pojęcie „w okręgach niebieskich” występuje tylko w Liście do Efezjan w Nowym Testamencie. Co oznacza to zdanie?

Termin „odkupienie” często pojawia się w Nowym Testamencie. Czym jest „odkupienie” w Liście do Efezjan? Odkupienie podkreśla ideę kosztowności. Pod jakim względem nasze zbawienie kosztowało Boga? Komu zapłacono cenę odkupienia?

Ef 1,9-10 Czego dotyczy Boży plan w kontekście „pełni czasu”? Jeśli ten fragment wskazuje na kosmiczny konflikt, dlaczego nie ma w nim odniesienia do Szatana ani krzyża? Jak Bóg planuje zjednoczyć wszechświat? Co idea planu mówi nam o Bogu?

Jak mogłaby zmienić się nasza eschatologiczna perspektywa, gdybyśmy skupili uwagę na Bożym planie związanym z „nastaniem pełni czasów”, który polegał na „połączeniu wszystkiego w jedną całość w Chrystusie”? (Ef 1,9.10)

Ef 1,11-12. Paweł używa w tym fragmencie słowa „dziedzictwo”. Czym jest to dziedzictwo? W jakim sensie można powiedzieć, że jesteśmy dziedzictwem Bożym? Jaka jest różnica między pracą, aby coś zdobyć, a odziedziczeniem czegoś?

Jak zmieniłoby się twoje życie, gdybyś poważniej potraktował wielki cel życia, jakim jest życie polegające na „uwielbieniu Jego [Boga] chwały”? (Ef 1:12)

Ef 1,13-14. Co się stało, kiedy Efezjanie usłyszeli ewangelię? Po czym poznajecie, że jesteście „zapieczętowani przez Ducha”? Skąd wiesz, kiedy Duch Święty jest obecny w czyimś życiu? Co to znaczy, że Duch Święty jest „gwarancją” lub „zastawem” przyszłego dziedzictwa? Jak ta koncepcja zapieczętowania odnosi się do Objawienia 7:1-3?

Porównaj „pieczętowanie” przez Ducha Świętego w Ef 1,13.14; 4,30 z pieczętowaniem sług Bożych „pieczęcią Boga żywego” na ich czołach w Ap 7,1-8. Jakie są podobieństwa i różnice między tymi dwoma „pieczętowaniami”?

Przygotował Jan Pollok