Pojednanie horyzontalne: krzyż i kościół?
Felieton do Szkoły Sobotniej na 29 lipca 2023
W Ef 2,11-22 Paweł kładzie zarówno nacisk na relacje horyzontalne – wpływ krzyża na stosunki między wierzącymi Żydami i poganami – jak również ma na uwadze relacje wertykalne – istniejące między wierzącymi a Bogiem. W jaki sposób Paweł charakteryzuje relacje wertykalne w tym fragmencie?
Paweł wyjaśnia, że konsekwencją naszej solidarności z Jezusem o której mowa była w Ef 2,1-10 (wymiar wertykalny) jest to, że możemy teraz żyć w solidarności ze sobą (wymiar horyzontalny), nawet jeśli ten ktoś „inny” był w przeszłości obcym lub nawet wrogiem. Śmierć Jezusa przynosi zarówno korzyści w wymiarze wertykalnym - w relacjach z Bogiem jak i w wymiarze horyzontalnym - w relacjach z innymi.
Zarys Listu do Efezjan 2,11-22
W celu lepszego zrozumienia tego fragmentu warto podzielić go na trzy części:
1. Dlaczego pojednawcze dzieło Chrystusa było konieczne (w. 11-12)
2. Pojednawcze dzieło Chrystusa na krzyżu i jego skutki (w. 13-18)
3. Celebrowanie pojednawczego dzieła Chrystusa przy pomocy zestawu metafor których kulminacją jest metafora „świętego przybytku w Panu” (w. 19-22).
Czy Żydzi i poganie naprawdę kłócili się w starożytnym świecie?
Z całą pewnością możemy znaleźć opisy relacji między Żydami i poganami, w których żyli oni zgodnie. Mamy również źródła, które pokazują głęboką nienawiść i przepaść jaka istniała między nimi łącznie z fragmentem, który studiowaliśmy w tym tygodniu, a który wskazuje na istnienie zwyczaju wyzwisk między grupami (w.11).
Rzymski historyk i polityk Publiusz Cornelisz Tacyt opisuje podziały między Żydami i poganami z pogańskiej perspektywy: „Żydzi są niezwykle lojalni wobec siebie nawzajem i zawsze gotowi do okazania współczucia, ale wobec innych ludzi czują tylko nienawiść i wrogość”. (Histories 5.5).
Dlaczego i w jakim sensie prawo zostało unieważniane lub anulowane?
Niektórzy z naszych przyjaciół należący do ewangelicznego nurtu chrześcijaństwa powołują się na List do Efezjan 2,14-16, aby bronić poglądu, że Dziesięć Przykazań nie odnosi się już do chrześcijan. Trudno jest jednak obronić taki pogląd zważywszy, że Paweł w swoich etycznych wskazówkach w Liście do Efezjan (4,1 - 6,9) przedstawia kodeks zachowania potwierdzony przez Dziesięć Przykazań. Cytuje na przykład V. przykazanie w 6,1-4, ale również robi aluzje do innych przykazań: do VII. w 5,21-33; VIII. w 4,28; IX. w 4,25-32; X. w 5,5. Warto zwrócić uwagę, że w większości listów Pawła możemy zauważyć dwie połówki: w pierwszej Apostoł koncentruje się na doktrynie, a w drugiej omawia jej praktyczne konsekwencje.
Sposób w jaki Paweł wykorzystuje Dziesięć Przykazań w Liście do Efezjan pozwala na inną interpretację stwierdzenia: „On [Chrystus] zniósł zakon przykazań i przepisów” (2,15).
Możemy próbować interpretować powyższy werset w dwojaki sposób:
To, co zostało zniesione, może dotyczyć ceremonialnych wymagań prawa, łącznie z jego późniejszymi dodatkami.
Paweł pisze, że Chrystus „pozbawił mocy Prawo przykazań”, które zostało „wyrażone w zarządzeniach”. Dotyczyło to zarówno konkretnych przepisów ceremonialnych zapisanych w Pięcioksięgu jak również różnych praw, które tworzyły tzw. Torę ustną (al-pe) gdzie prawo zostało jeszcze bardziej rozbudowane i w której zostały wyartykułowane zasady judaizmu. Takie prawo eliminowało a w najlepszym przypadku utrudniało poganom bycie częścią Bożego ludu. Paweł posługuje się językiem architektonicznym, aby pokazać barierę, która dzieliła Żydów od pogan. Właśnie ta dzieląca bariera, została wyeliminowana przez Krzyż, który wypełnił starotestamentowy system ceremonialny i na którym, zdaniem Pawła, Chrystus „zniweczył nieprzyjaźń”. (2,16) „tworząc w sobie samym z dwóch jednego nowego człowieka”. (w.15)
Druga interpretacja, która wydaje mi się jeszcze bardziej prawdopodobna, polega na tym, że być może przy pomocy tej architektonicznej metafory Paweł chciał zwrócić uwagę na złą interpretację całego prawa w Starym Testamencie. Prawo było interpretowane, poszerzane i błędnie aplikowane w sposób, który oddzielał Żydów od pogan. Dlatego można powiedzieć, że prawo zostało „zniesione” lub „unieważnione” w jego funkcji oddzielenia Żydów od pogan. Paweł wierzył, że Tora, czyli prawo zostało nadane przez Boga po to, aby prowadzić Żydów i pogan do jedności w Chrystusie. W Nim zarówno Żydzi jak i poganie zostali pojednani z Bogiem. Z powodu grzechu Tora, która została przekazana przez Boga na Synaju stała się instrumentem wrogości. Paweł w Liście do Efezjan stwierdza, że Chrystus „w ciele swoim” tzn. w czasie swojego pobytu na ziemi „zburzył dzielącą przegrodę” wypełniając prawo raczej niż je znosząc czy unieważniając.
W jaki sposób możemy się przekonać, że poważnie traktujemy Ef 2,11-22? „Chrześcijanie świadczą o Chrystusie tylko wtedy, gdy ich słowa i czyny jasno pokazują, że Chrystus jest tak samo Chrystusem przeciwników i tych którzy są na zewnątrz jak i ich samych. On jest kresem podziałów i wrogości … Kiedy napięcia nie są konfrontowane i przezwyciężane … wtedy brakuje jednej nowej rzeczy - pokoju i jednego nowego człowieka stworzonego przez Chrystusa; wtedy nie ma wiary, nie ma kościoła ani nie ma mowy o posiadaniu lub wyznawaniu Chrystusa.” (Markus Barth. The Broken Wall: A Study of the Epistle to the Ephesians. Chicago: Judson, 1959, 44-45.
Czy można zastosować Ef 2,11-22 do współczesnego konfliktów rasowych?
Bezpośrednia współczesna aplikacja tego fragmentu wydaje się być nie do końca realistyczna. Autor lekcji argumentowa, że: (1) Trzeba wziąć pod uwagę specyficzny kontekst Ef 2,11-22 który odnosił się do relacji między Żydami a poganami w kościele; (2) Jedność opisana w Liście do Efezjan posiada wielki i rozległy kontekst który obejmuje „wszystko” oraz „wszelką rodzinę w niebie i na ziemi” (BG) (1,9-10; 3,15); (3) Ten ostateczny plan zjednoczenia wszystkich ma zostać zasygnalizowany przez jedność kościoła (3,10); (4) Dlatego można interpretować Ef 2,11-22 w kontekście relacji między grupami ludzi lub rasami. Czy taka argumentacja wydaje ci się logiczna? Co można dodać lub odjąć?
Dlaczego Paweł jest tak zainteresowany wspólnym dostępem wierzących zarówno z grupy Żydów, jak i pogan „w jednym Duchu do Ojca” (w.18)?
Biorąc pod uwagę kontekst, zwłaszcza wzmiankę o „zburzeniu przegrody z muru nieprzyjaźni” (w. 14) a także symbolikę świątyni (w. 19–22), wydaje się, że Paweł ma na myśli „dostęp” (w.18) do świątyni oraz pragnienie wielbienia Boga. Paweł przypomina nam, że kiedy przychodzimy, aby przedłożyć Królowi nasze sprawy, odkrywamy, że jest On naszym Ojcem.
DO PRZEMYŚLENIA
Co Paweł mówi w Ef 2,11-22 o dziele pojednania dokonanym przez Chrystusa na krzyżu? Warto zwrócić uwagę na wyrażenia „przez krew Chrystusa”, (w.13); „w Jego ciele”, (w.15); „przez krzyż” (w.16). Jak to dzieło odnosi się do ogłoszenia wcześniej przez Pawła „tajemnicy swojej [Bożej] woli” (w 1,9.10)?
W Efezjan 2,11-12 (por. 2,1-3) Paweł ponownie opisuje przeszłość Efezjan. Dlaczego Paweł wielokrotnie przypominał Efezjanom, aby pamiętali, skąd pochodzą? Jakiego języka używa Apostoł w 2,13 aby opisać nawrócenie Efezjan? W jaki sposób Paweł przekształcił Iz 57,19 aby dopasować go do tezy którą stawia w Liście do Efezjan?
Efezjan 2,13-14. Do kogo Paweł kieruje swoje słowa mówiąc w tym fragmencie „wy”? Zgodnie z propozycją autora lekcji wyobraźmy sobie byłego poganina odwiedzającego kompleks świątynny w Jerozolimie. Porzucił on kult pogańskich bogów i przyjął Boga, którego znalazł w judaizmie. Kiedy zbliża się do świątyni, napotyka wysoki mur, na którym umieszczone są inskrypcje informujące, że przejście poza ten mur grozi śmiercią i odpowiedzialność za nią spada na owego człowieka. Poganin był więc skutecznie odizolowany od centralnego miejsca żydowskiej religii – świątyni a tym samym oddzielony od tych, którzy podzielali jego nowo odkrytą wiarę. Świadomość istnienia tego muru wewnątrz kompleksu świątynnego wydaje się leżeć u podstaw kluczowego przesłania, które znajduje się w tym fragmencie. W wyniku tego świadomego oddzielenia, uzasadnione wydaje się pytanie: „Czy poganin musi zostać Żydem, aby naśladować Jezusa?” W kontekście wersetu 13 czy mogę powiedzieć, że żyję w towarzystwie Chrystusa krzewiąc pokój między narodami? Lub czy trzymam na dystans ludzi, którzy nie są tacy jak ja i potęguję wrogość i przemoc?
Efezjan 2,14-16. W jaki sposób Paweł eksponuje krzyż w każdym z tych trzech wersetów? Jak inne teksty w Liście do Efezjan uzupełniają to, co Paweł mówi tutaj o tym, jak krzyż przemienia ludzkie relacje (Ef 1,7-8; 4,32; 5,2.25)? Ulubionym słowem Pawła jest „pojednanie”. Na czym polega pojednanie? Jakie uczucia towarzyszą pojednaniu?
Efezjan 2,15 Co Paweł mógł mieć na myśli, mówiąc o „zakon przykazań i przepisów”? Co można by uzyskać przez zniesienie tych „przykazań”? Co można powiedzieć ludziom, którzy twierdzą, że Dziesięć Przykazań, zostało zniesione w Chrystusie?
Efezjan 2,17-18. W jaki sposób Paweł podsumowuje służbę Chrystusa w Liście do Efezjan? Jakie znaczenie nadaje Paweł słowu „pokój”? Paweł twierdzi, że Jezus był „zwiastunem pokoju”. Jakie dowody w Ewangeliach można znaleźć na poparcie tej tezy (Jn 14,27; 16,33; 20,19.21.26)? W jaki sposób wierzący mogą dzielić się orędziem pokoju, które głosił Jezus? (Ef 4,1-3)
Efezjan 2,19-22. Jakie metafory używa Paweł, aby wyrazić jedność między Żydami a poganami w Kościele? W jaki sposób Paweł wykorzystuje metaforę kościoła jako świątyni?
W jaki sposób Ef 2,11-22 może pomóc wierzącym wnieść coś szczególnego i skutecznego do współczesnych rozmów na temat problemów rasowych? Jak może wzbogacić popularyzowane obecnie koncepcje różnorodności? Czy chrześcijanie powinni bardziej lub mniej angażować się w rozwiązywanie problemów rasowych?
Na podstawie Ef 2,11-22 w jaki sposób członkowie jednej grupy etnicznej powinni odnosić się do członków innej grupy etnicznej?
Na podstawie biblijnego materiału, w jaki sposób Bóg traktuje tych, którzy są „inni”? Jaka nauka wynika z tego dla nas?
Przygotował Jan Pollok
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz