Zrozumieć ludzką naturę
Felieton do Szkoły Sobotniej na 15 października 2022
Co jest twoim zdaniem najbardziej zagadkowe w ludzkiej naturze i najtrudniejsze do wyjaśnienia?
Prawdopodobnie będziemy mieli różne odpowiedzi na to pytanie. Jedną z najbardziej zagadkowych rzeczy jest dla mnie zdolność człowieka do rozdzielenia teorii od praktyki życia. Potrafimy stworzyć idealne systemy teologiczne, a mimo to źle się zachowywać i nie odczuwać, że nastąpiło rozłączenie teorii od praktyki. Mogę mieć doskonały system teologiczny i mogę cytować odpowiednie przepisy i równocześnie źle się zachowywać - czasami nawet bardzo źle. Często możemy przeczytać na temat bardzo konserwatywnych kościołów, w których wskaźnik zachowań społecznych - nadużyć w stosunku do dzieci i małżonków jest bardzo wysoki, a w których teologia jest bardzo mocno podkreślana. Co można powiedzieć na temat kościoła, w którym teologia nie kształtuje i nie wpływa na życie jego członków?
Philip Yancey w swoim pamiętniku, „Where the light fell” (Gdzie padło światło) wspomina swój dom rodzinny, który był jak księgarnia z literaturą religijną, czasopismami, a równocześnie jego matka demonstrowała agresywne zachowanie. Autor potrafił wskazać przyczynę takiego zachowania, które miało swoje korzenie w jej historii życia. Fakt jednak był taki, że istniał rozdźwięk pomiędzy nią, jako nauczycielką Biblii w konserwatywnym kościele, gdzie wszyscy byli uważani za dobrych chrześcijan, a jej zachowaniem w domu.
Tematem naszej lekcji w tym tygodniu było adwentystyczne zrozumienie, biblijnej nauki na temat ludzkiej natury, szczególnie w Starym Testamencie. Aby zrozumieć ten temat warto rozpocząć od zapoznania się z tym, co w tej sprawie mają do powiedzenia prawie wszyscy chrześcijanie (katolicy, prawosławni i protestanci). Według tradycyjnej nauki Kościoła człowiek jest zasadniczo dobry (z założenia) i egzystencjalnie wyobcowany (w rzeczywistości). Człowiek został zaprojektowany jako dobry i został stworzony na obraz Boga z godnością i wartością. Każdy człowiek jest wyjątkowy i cenny. Istoty ludzkie zostały stworzone, aby posiadać intymne relacje ze świętym Bogiem. Jednocześnie istoty ludzkie są w rzeczywistości poważnie zdeformowane i odseparowane od Boga. Są zepsute przez grzech i nie potrafią zmienić tej rzeczywistości bez udziału Bożej łaski. Zepsucie nie jest przyrodzone, jest raczej wynikiem wyboru Adama. Podobnie jak wiele zagadnień w teologii, napięcie pomiędzy dobrem i złem jest wielkim paradoksem.
W ramach tego szerokiego konsensusu w teologii chrześcijańskiej istnieją trzy główne teorie dotyczące natury ludzkiej:
- teoria trychotomiczma (istota ludzka posiada trzy kompotnenty: ciało, duszę i ducha);
- teoria dychotomiczna (istota ludzka posiada dwa komponenty – ciało i duszę);
- teoria holistyczna (istota ludzka jest całością, która nie jest sumą części).
Adwentyści dnia siódmego uważają, że teoria holistyczna najlepiej interpretuje materiał biblijny. Istota ludzka nie została stworzona z dwóch lub trzech odrębnych elementów, ale stanowi jedną całość. Cokolwiek wpływa na umysł, dotyczy również ciała i odwrotnie. Podobnie jak oprogramowanie komputerowe nie może działać bez sprzętu, tak samo nie ma ludzkiego życia ani świadomości poza ciałem. Kiedy następuje zmartwychwstanie, dotyczy ono całej osoby która jest „niepodzielną jednością ciała, umysłu i duszy, a jednak zależną od Boga we wszystkim, co dotyczy życia”. (SDA Fundamental Believes, zasada 7).
Autor podręcznika do Szkoły Sobotniej postawił jako cel naszej lekcji dwa zadania: „w tym tygodniu zwrócimy uwagę w jaki sposób Stary Testament definiuje ludzką naturę oraz co dzieje się z człowiekiem w chwili śmierci.” Aby to zrobić, trzeba dokonać porównań między księgą Rodzaju 1 i 2, gdzie zostały przedstawione dwa opisy stworzenia życia na ziemi.
Przede wszystkim musimy zwrócić uwagę na kontrast między historią stworzenia przedstawioną w Rdz 1 a opisem tego, jak Bóg stworzył pierwszego człowieka w Rdz 2:7. W księdze Rdz 1 Bóg nie dotknął nikogo ani niczego: po prostu „przywołał” rzeczy do istnienia bez udziału rąk! W tej historii ważne było zachowanie dystansu między Bogiem a stworzeniem. Z historii przedstawionej w Rdz 1 wyłania się surowy i bezosobowy obraz Boga. Autor księgi Rodzaju dodaje jeszcze inną historię, w której Bóg jest przedstawiony jako istota, która nawiązuje osobowy i bezpośredni kontakt. W Rdz 2 Bóg aktywnie kształtował i przekształcał glinę w żywą istotę.
Chociaż oba opisy kontrastują ze sobą to jednak wzajemnie się uzupełniają. Aby zrozumieć historię powstania życia na ziemi, musimy równocześnie spojrzeć na obie historie, aby scena była kompletna.
Czy człowiek ma duszę lub, czy człowiek jest duszą? Prosta odpowiedź na to pytanie jest oczywista: „Tak!” Słowa użyte w Biblii, zarówno w Stary jak i w Nowym Testamencie, które definiują ludzką istotę są jasne, aczkolwiek zagadkowe.
W Rdz 1,2 hebrajskie słowo ruah jest tłumaczone jako duch: „Duch Boży unosił się nad powierzchnią wód.”. Drugie znaczenie tego słowa to „wiatr”. W historycznej narracji księgi Wyjścia w Wj 14,21 w opowieści o przejściu przez Morze Czerwone (Wj 14,21) jest powiedziane: „Pan zaś sprowadził gwałtowny wiatr (ruah) wschodni wiejący przez całą noc”. Jest jeszcze trzecie znaczenie słowa ruah, „dech/tchnienie” np. Rdz 6,17: „oto Ja sprowadzę potop na ziemię, aby zniszczyć pod niebem wszelkie ciało, w którym jest dech życia.” W poetyckim opisie przejścia przez Morze Czerwone w Wj 15,8 jest powiedziane: Pod tchnieniem twoich nozdrzy spiętrzyły się wody ….
Innymi słowy, ruah odnosi się po prostu do powietrza, które jest w ruchu: wiatr, oddech lub duch. W języku greckim słowo pneuma (duch) obejmuje to samo pole semantyczne: oddech, duch, wiatr. To samo dotyczy słowa oznaczającego duszę. Słowo hebrajskie nepesz, czy greckie słowo psyche jest podstawą nowożytnego słowa psychologia – czyli nauki o psyche. W tzw. Biblii Gdańskiej słowo to najczęściej jest tłumaczone jako „życie” (40x) lub „dusza” (58x). To, co szczególnie interesuje nas w tym kwartale to zastosowanie tych słów w odniesieniu do „duszy nieśmiertelnej” lub „ducha”. Kiedy autor biblijny mówi o powrocie „ducha” do Boga, który go dał (…duch zaś wróci do Boga, który go dał. Kazn. 12:7), wyraża w ten sposób tylko życie! W Biblii nigdzie nie jest wspomniane coś, co nazywa się duchem lub duszą, która posiada świadome istnienie poza ciałem! Dlatego w księdze Ez 18,4, jest napisane, że dusza (lub osoba), która grzeszy, umrze! W Biblii nie są wspomniane dusze nieśmiertelne, mamy natomiast wyrażenie „martwe dusze”! Koh 9,5 daje nam jedno z najbardziej wyraźnych stwierdzeń na temat ludzkiego stanu po śmierci: „Wiedzą bowiem żywi, że muszą umrzeć, lecz umarli nic nie wiedzą” (BW).
Co dzieje się z ludźmi po śmierci? Autorzy biblijni mówią, że po śmierci człowiek idzie do szeol: „kraina umarłych” (BW), „piekło” (BG) czy „podziemny Szeol” W poezji obraz szeolu jest bardzo żywy. Dobrym przykładem tego może być tekst z księgi Izajasza 14,9-11, opisujący los króla Babilonu, który przebywa w szeol. W tłumaczeniu Biblii Tysiąclecia szeol jest po prostu światem podziemia:
9 Podziemny Szeol poruszył się przez ciebie,
na zapowiedź twego przybycia;
dla ciebie obudził cienie zmarłych,
wszystkich wielmożów ziemi;
kazał powstać z tronów wszystkim królom narodów.
10 Wszyscy oni zabierają głos,
by ci powiedzieć:
Ty również padłeś bezsilny jak i my,
stałeś się do nas podobny!
11 Do Szeolu strącony twój przepych
i dźwięk twoich harf.
Robactwo jest twoim posłaniem,
robactwo też twoim przykryciem.
Dlaczego starotestamentowi patriarchowie są opisywani jako odpoczywający ze swoimi przodkami po śmierci?
Śmierć i pochówek Abrahama opisane w Rdz 25,8 jest klasycznym starotestamentowym opisem śmierci ludzi, którzy doszli do końca swojego życia i dobrze ilustruje ideę szeol. [Abraham] opadł z sił, i umarł w pięknej starości, sędziwy i syty dni, i został przyłączony do przodków swoich.
DO PRZEMYŚLENIA
Rdz 2,16-17 i 3,4-5.
„I dał Pan Bóg człowiekowi taki rozkaz: Z każdego drzewa tego ogrodu możesz jeść, 17 ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo gdy tylko zjesz z niego, na pewno umrzesz.”
„4 Na to rzekł wąż do kobiety: Na pewno nie umrzecie, 5 lecz Bóg wie, że gdy tylko zjecie z niego, otworzą się wam oczy i będziecie jak Bóg, znający dobro i zło.”
To, co Bóg i Szatan mówią w tych wersetach, wydaje się być oczywistą sprzecznością. W jaki sposób wielu chrześcijan, którzy są zwolennikami teorii dychotomicznej lub trychotomicznej próbuje harmonizować to, co mówi tutaj Bóg Szatan? Warto zapoznać się ze wstępem do naszej lekcji (część na sobotę).
Rdz 2,7
„…ukształtował Pan Bóg człowieka z prochu ziemi i tchnął w nozdrza jego dech życia. Wtedy stał się człowiek istotą żywą.”
Jaka jest biblijna definicja „duszy”? Czym jest świadomość? W jaki sposób materialna tkanka może mieć świadomość?
Koh 12,1-7.
Co Księga Koheleta ma do powiedzenia na temat tego, co dzieje się z ludzką tożsamością po śmierci? Czym jest oddech życia? Co dokładnie wraca do Boga, gdy człowiek umiera? Czy śmierć jest „częścią życia” lub czy jest „przeciwieństwem życia”?
Ps 115,17; 146,4; Koh 9,5.10
115,17 Umarli nie będą chwalili Pana ani ci, którzy zstępują do krainy milczenia.
146,4 Gdy opuszcza go duch, wraca do prochu swego; W tymże dniu giną wszystkie zamysły jego.
9,5 Wiedzą bowiem żywi, że muszą umrzeć, lecz umarli nic nie wiedzą i już nie ma dla nich żadnej zapłaty, gdyż ich imię idzie w zapomnienie.
9,10 Na co natknie się twoja ręka, abyś to zrobił, to zrób według swojej możności, bo w krainie umarłych, do której idziesz, nie ma ani działania, ani zamysłów, ani poznania, ani mądrości.
Jakie są konsekwencje tego, o czym mówią te wersety? Czy mają one jakiekolwiek znaczenie w naszym życiu, gdy przyjmujemy koncepcję, że człowiek idzie bezpośrednio do nieba po śmierci, lub dopiero po zmartwychwstaniu w czasie Powtórnego Przyjścia?
Czego możemy się nauczyć na temat śmierci z pojęcia „spoczywać ze swoimi ojcami”?
Jaki wpływ na życie codzienne ma adwentystyczne rozumienie stanu zmarłych? Dlaczego wielu adwentystów tak bardzo interesuje się tym tematem?
Przygotował Jan Pollok
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz