Boże przymierza z nami
Felieton do Szkoły Sobotniej na 14 stycznia 2023
Co można powiedzieć o zawieraniu przez Boga przymierzy z ludźmi?
Bardzo często nasze zrozumienie przymierza zbudowane jest na przykładach relacji suweren – wasal. Suweren zawierał przymierze z mniejszym lub słabszym wasalem. Podobnie jak w feudalnej Europie w przymierzu istniała klauzula ochronna: jeśli oddasz mi daninę, to kiedy zostaniesz zaatakowany, ja przyjdę i cię obronię.
Autor lekcji w tym tygodniu rozpoczyna od postawienia tezy, „Bóg naprawdę zawiera przymierza z nami, ludźmi. Większość z nich to umowy dwustronne, w których obie strony (Bóg i ludzie) mają określone role do spełnienia. … W tym tygodniu będziemy studiować pewne ważne dwustronne przymierza między Bogiem i Jego dziećmi. Módlmy się, byśmy dzięki łasce Bożej dotrzymali naszych zobowiązań zawartych w tych umowach.” W moim zrozumieniu jest to całkowicie błędna teza, która wynika z niezrozumienia czym jest przymierze. Spróbuję krótko wyjaśnić na czym polega biblijna teologia przymierza.
Ponad 330 razy znajdujemy w Piśmie Świętym termin „przymierze”. Każdy chrześcijanin musi inteligentnie studiować ten temat, skoro nazwy dwóch głównych części Biblii zawierają to słowo. (Z lingwistycznego punktu widzenia Stary Testament oznacza stare Przymierze, a Nowy Testament oznacza Nowe Przymierze).
Niestety wiele głęboko wierzących osób posiada nie tylko mglistą koncepcję, ale czasami nawet heretyckie poglądy, jeśli chodzi o teologię przymierza.
Na przykład dyspensacjonaliści – jeden z najbardziej popularnych poglądów wśród fundamentalistycznych chrześcijan, są przekonani, że Bóg miał więcej niż jedną drogę zbawienia – jedną dla Żydów, a drugą dla pogan. Ta szkoła teologicznego myślenia, spopularyzowana przez tzw. Schofield Bible, przeciwstawia dyspensacji prawa (od Synaju do Krzyża), dyspensację łaski (to co się dzieje po Krzyżu). Obecnie bardzo niewielu biblistów zajmuje takie stanowisko, ale wypływa ono na powierzchnię zawsze wtedy, gdy jest dyskutowany problem posłuszeństwa chrześcijan.
Obecnie w szeregach ewangelikalnych chrześcijan znajduje się kilku bardzo wpływowych teologów, którzy oferują takie wyjaśnienie przymierzy, które w praktyce prowadzi do posłuszeństwa dziewięciu przykazaniom Dekalogu, ale nie tego, które zajmuje centralne miejsce, jest najdłuższe i jako jedyne rozpoczyna się od słowa „pamiętaj”!
Warto zauważyć i podkreślić, że Pismo Święte nie jest ani legalistyczne, ani antynomiczne (sprzeciwiające się prawu). Legalizm jest wypaczeniem prawnego komponentu, który jest bardzo ważnym elementem obu Testamentów, a w szczególności nauki Jezusa i Pawła. Bez prawnego aspektu doktryna o Krzyżu pozostaje całkowicie pusta.
Ponieważ przymierze na Synaju miało najwięcej do powiedzenia na temat prawa, stało się ogniskiem kontrowersji. List do Galatów potępia w sposób jednoznaczny(!) tych, którzy starali się zasłużyć na zbawienie przez niewolnicze wypełnianie przykazań przymierza synajskiego. Apostoł Paweł w 2. Koryntian 3 podkreśla, że bez wiary w Chrystusa zarówno przymierze synajskie, jak i tzw. nowe przymierze (lub raczej „odnowione”) niesie w sobie posługę potępienia i śmierci.
Wszystkie biblijne przymierza zawarte między Bogiem a człowiekiem były objawieniami łaski i odzwierciedlały plan zbawienia (Hbr 13,8.20-21: „8 Jezus Chrystus wczoraj i dziś, ten sam i na wieki.… 20 A Bóg pokoju, który przez krew przymierza wiecznego wywiódł spośród umarłych wielkiego pasterza owiec, Pana naszego Jezusa, 21 niech was wyposaży we wszystko dobre, abyście spełnili wolę jego, sprawując w nas to, co miłe jest w oczach jego, przez Jezusa Chrystusa, któremu niech będzie chwała na wieki wieków. Amen.”; Psalm 105,5-11 „Pamiętajcie o cudach, które uczynił, O znakach i wyrokach ust jego. 6 Wy, potomkowie Abrahama, sługi jego, Synowie Jakuba, wybrańcy jego! 7 On jest Panem, Bogiem waszym, prawa jego na całej ziemi. 8 Pamięta wiecznie o przymierzu swoim, o słowie, które dał tysiącznym pokoleniom, 9 o przymierzu, które zawarł z Abrahamem, i o przysiędze swej dla Izaaka. 10 Ustanowił je dla Jakuba jako prawo, dla Izraela jako przymierze wieczne, 11 mówiąc: Tobie dam ziemię Kanaan, w dziedziczne wasze posiadanie.”).
Co powinniśmy wiedzieć o przymierzach?
Słowa tłumaczone jako „przymierze” w Starym (berit) i Nowym Testamencie (diatheke), gdy odnoszą się do relacji bosko-ludzkich, oznaczają układ i są synonimem planu zbawienia.
Zainicjowane przez Boga przymierze zawarte po Upadku było jednostronne – nie było ono porozumieniem między ludźmi a Bogiem. Bóg ustanowił warunki, obietnice, postanowienia i ostrzeżenia. Wszystko, co ludzie musieli zrobić, to zaakceptować i lojalnie odpowiedzieć na Bożą ofertę przymierza.
Wszystkie przymierza opisane w Biblii, zawarte między Bogiem a człowiekiem: Adamowe (Rdz 3,15), Noachickie, Abrahamowe, Synajskie, Dawidowe, „Nowe Przymierze” były zasadniczo takie same, chociaż posiadały różne specyficzne akcenty w zależności od sytuacji historycznej. Na przykład wszystkie przymierza podkreślały łaskę i wszystkie podkreślały, że naturalną odpowiedzią na łaskę jest lojalność i posłuszeństwo. To, co jest znane jako „Stare” przymierze, było jedynie przedłużeniem przymierza zawartego z Abrahamem, które zasadniczo nadal obowiązuje. Na Synaju, ponieważ świadomość moralna ludzi została zaciemniona przez wieki bałwochwalstwa w Egipcie, Bóg szczególnie podkreślił aspekt prawa. (Ga 3,19-15). Ponadto obietnica Nowego Przymierza w Jr 31 bardzo mocno podkreśla, że doświadczenie odpuszczenia grzechów skutkuje wypisaniem prawa Bożego w sercach wiernych.
Obietnica jest taka sama we wszystkich przymierzach: „Ja będę waszym Bogiem, a wy będziecie moim ludem”. Również odpowiedź wierzących jest taka sama – chętne i radosne posłuszeństwo.
Używając języka metaforycznego można powiedzieć, że Nowe Przymierze jest kwiatem, którego nasieniem są wszystkie przymierza zawarte po Upadku. Właśnie w tym Przymierzu łaska i dar Ducha zostały w pełni objawione w Bosko-ludzkim Pośredniku, który ukazał jedyną drogę zbawienia dla wszystkich ludzi.
Znakiem i pieczęcią przymierza Adamowego był sabat dnia siódmego; przymierza Noachickiego była tęcza; z kolei znakiem przymierza Abrahamowego i Synajskiego było obrzezanie (bez ignorowania poprzednich znaków i pieczęci). Dodanymi w Nowym Przymierzu znakami i pieczęciami były: chrzest (który zastąpił obrzezanie jako bardziej adekwatna parabola ewangelii) oraz Wieczerza Pańska, oczywiście również bez odrzucenia znaków i pieczęci wcześniejszych przymierzy!
Cierpienia naszego Pana zaczęły się w ogrodzie pod koniec szóstego dnia tygodnia, a Jego dzieło ponownego stworzenia zostało zakończone krzykiem „Wykonało się” w chwili, gdy w synagogach w całym kraju czytano księgę Rodzaju 2,1-3 która odbijała echem ten sam zwycięski okrzyk dokonania stworzenia. Następnie Stwórca odpoczywał przez cały dzień szabatu.
Musimy wyraźnie podkreślić, że znaki i pieczęcie przymierza nie są potrzebne do zbawienia, stanowią jednak ważną pomoc w krzewieniu wiary. Każdy z nich stanowi odwołującą się do zmysłów przypowieść wskazującą na serce ewangelii.
Tęcza przypomina nam, że Krzyż razem z wszystkimi Bożymi czynami pokazuje połączenie sprawiedliwości i miłosierdzia, tak jak tęcza łączy słońce i deszcz. Ciekawe jest użycia tęczy w ostatniej księdze Nowego Testamentu!
Szabat wskazuje na nasz nieustanny odpoczynek naszego sumienia w Chrystusie, gdy ufamy Jego całkowitemu i ukończonemu dziełu odkupienia, które jest faktycznie dziełem ponownego stworzenia.
Obrzezanie wskazuje na odcięcie tego co cielesne i zastąpienie tego tym co jest duchowe - przyjęcie Ducha Świętego.
Chrzest zastępuje symbol przynależności etnicznej i urzeczywistnia śmierć i zmartwychwstanie nie tylko Chrystusa, ale każdej wierzącej osoby.
Znaczenie Wieczerzy Pańskiej zostało wyjaśnione przez Jezusa w ewangelii Jn 6,47-51.
Czy pieczęć sabatu ma trwałe znaczenie dla chrześcijan? Jak najbardziej! We wszystkich wiekach historii kościoła trwały kontrowersje wokół znaków i pieczęci przymierzy. Poszczególne kościoły nie zgodziły się co do sposobu chrztu (potrójne zanurzenie (anabaptyści), pokropienie lub pojedyncze zanurzenie).
Istnieją również różnice zdań co do sposobu celebrowania Wieczerzy Pańskiej. W największej wspólnocie chrześcijańskiej kielich był przez całe wieki niedostępny dla ludzi świeckich (laikat). Spór toczył się o słowa – o formułę ustanowienia — „To jest ciało moje” oraz „To jest moja krew przymierza”. Czy słowa te należy rozumieć dosłownie, czy są raczej symboliczne? (Ten spór trwa od wieków!)
Dzień odpoczynku przez całe wieki nie zawierał idei odpoczynku, chociaż aż do początku rewolucji przemysłowej prawie wszyscy chrześcijanie zgadzali się, że jeden dzień na siedem powinien być święty.
Większość przywódców Kościoła w całej historii chrześcijaństwa zgadzała się co do konieczności ustanowienia cotygodniowego dnia sobotniego odpoczynku i oddawania w tym dniu czci, choć nie wszyscy zgodzili się, który to dzień.
Dwight Moody powiedział: „Kiedy zgubimy szabat, zgubimy kościół. Kiedy zgubimy kościół idzie, zgubimy rodzinę. Kiedy zgubimy rodzinę, zgubimy naród!”
Jan Calvin napisał: „… gdyby [dzień odpoczynku] został zniesiony, Kościołowi groziłoby rychłe niebezpieczeństwo natychmiastowych konwulsji i ruiny” (Institutes, II, 8).
Karl Barth, który w swojej „Dogmatyce kościelnej” poświęcił dużo miejsca czwartemu przykazaniu pisząc o jego „decydującym znaczeniu materialnym”, „radyklanej ważności” i „monstrualnym zasięgu tego prawa”. W III tomie Kirchliche Dogmatik zacytował Fritz’a de Quervain szwajcarskiego chirurga, który powiedział: Tam, gdzie dzień święty staje się dniem człowieka, społeczeństwo i ludzkość obumierają, a rządzą demony…” (Church Dogmatics, III, s. 53)
Zakończę w tym miejscu dygresję na temat przymierza. Być może wrócimy do tego tematu. Nie mogłem się jednak powstrzymać, aby nie napisać, że nie możemy mówić tak jak to czyni autor lekcji, że Bóg zawiera z człowiekiem dwustronne przymierza. Wszystko w naszym życiu zawdzięczamy jednostronnym przymierzom, które zawarł ze sobą nasz Stwórca i tylko On jest gwarantem ich spełnienia.
Wróćmy do naszej lekcji. Autor w tym tygodniu rozwija wątek przymierza po to, aby wprowadzić temat dziesięciny.
Pwt 7,7-9: „Nie dlatego, że jesteście liczniejsi niż wszystkie inne ludy, przylgnął Pan do was i was wybrał, gdyż jesteście najmniej liczni ze wszystkich ludów. 8 Lecz w miłości swej ku wam i dlatego że dochowuje przysięgi, którą złożył waszym ojcom, wyprowadził was Pan możną ręką i wybawił cię z domu niewoli, z ręki faraona, króla egipskiego. 9 A tak wiedz, że Pan, Bóg twój, jest Bogiem, Bogiem wiernym, który do tysiącznego pokolenia dochowuje przymierza i okazuje łaskę tym którzy go miłują i strzegą jego przykazań.” Co mówi nam o Bogu metafora „przymierza”? Jakiego rodzaju przymierze jest opisane w powyższych wersetach?
Bardzo ciekawa nauka znajduje się również w Prz 3,1-10: „Synu mój! Nie zapominaj mojej nauki, a twoje serce niech przestrzega moich przykazań, 2 bo one przedłużą ci dni i lata życia oraz zapewnią ci pokój. 3 Niech cię nie opuszcza łaska i prawda, zawiąż je sobie na szyi, wypisz je na tablicy swojego serca! 4 Wtedy znajdziesz życzliwość i uznanie w oczach Boga i ludzi. 5 Zaufaj Panu z całego swojego serca i nie polegaj na własnym rozumie! 6 Pamiętaj o Nim na wszystkich swoich drogach, a On prostować będzie twoje ścieżki! 7 Nie uważaj się sam za mądrego, bój się Pana i unikaj złego! 8 To wyjdzie na zdrowie twojemu ciału i odświeży twoje kości. 9 Czcij Pana darami ze swojego mienia i z pierwocin wszystkich swoich plonów! 10 I będą twoje stodoły wypełnione ponad miarę, a twoje prasy opływać będą w moszcz.”
Mędrzec napomina syna, aby był wierny Bogu we wszystkim. Wśród udzielonych napomnień znajduje się między innymi zachęta do oddawania czci Bogu pierwocinami z pól i własnym majątkiem. Wskutek takiego postępowania pojawią się liczne błogosławieństwa. Takie przymierze nie jest postrzegane jako mechaniczne połączenie, ale jako wdzięczna odpowiedź Bogu za otrzymane dary. Co jest złego w poleganiu na własnym rozumie? Jakie miejsce w wierze chrześcijańskiej posiada wykorzystanie rozumu?
Najczęściej cytowanym fragmentem Biblii dotyczącym dziesięciny jest Mal 3,7-10, gdzie znajduje się stwierdzenie, które niektórzy odczytują jako kontrakt, że jeżeli oddajemy cześć Bogu zwracając mu dziesięcinę, wtedy On obdarowuje nas niezmierzonym błogosławieństwem. W tym fragmencie nieoddawanie dziesięciny jest nazywane okradaniem Boga. Innymi słowy, kiedy zostanie obliczony zysk, należy oddać dziesięcinę w ten sposób dziesięcina jest synonimem ofiary zwanej pierwocinami płodów rolnych. Autor podręcznika do Szkoły Sobotniej wykorzystuje ideę pierwszych owoców jako punkt wyjścia do dyskusji na temat dziesięciny, czyli idei oddawania Bogu 10% od dochodu. Jeżeli dziesięcina posiada ten sama status co pierwociny to powinna być zwrócona Bogu natychmiast po dokonaniu kalkulacji, niezależnie od innych okoliczności.
DO PRZEMYŚLENIA
Według autora lekcji „przymierze zbawienia” jest przykładem dwustronnego przymierza, którego realizacja jest uzależniona od odpowiedzi stron wymienionych w przymierzu. Co mówią na temat sposobu otrzymania daru zbawienia następujące wersety:
1J 5,13: „To napisałem wam, którzy wierzycie w imię Syna Bożego, abyście wiedzieli, że macie żywot wieczny.”
Jn 6,29: „To jest dzieło Boże: wierzyć w tego, którego On posłał.”. Jak Jezus rozumiał słowo „wierzyć”?
2 Pi 1,10-11: „Dlatego, bracia, tym bardziej dołóżcie starań, aby swoje powołanie i wybranie umocnić; czyniąc to bowiem, nigdy się nie potkniecie. 11 W ten sposób będziecie mieli szeroko otwarte wejście do wiekuistego Królestwa Pana naszego i Zbawiciela, Jezusa Chrystusa.” W jaki sposób można potwierdzić swoje powołanie i wybranie? Co oznaczają terminy „powołanie” i „wybranie”? Ponieważ zbawienie jest niezasłużonym darem, jaka jest różnica między tymi, którzy są zbawieni, a tymi, którzy nie są?
Księga Powtórzonego Prawa to spisana wersja pożegnalnych przemówień Mojżesza skierowanych do drugiego pokolenia Izraelitów po 40 latach wędrówki po pustyni. Pwt 28,1-14: „Jeżeli zaś usłuchasz głosu Pana, Boga twego, i będziesz pilnie spełniał wszystkie jego przykazania, które ja ci dziś nadaję, to Pan, Bóg twój, wywyższy cię ponad wszystkie narody ziemi. 2 I spłyną na ciebie, i dosięgną cię wszystkie te błogosławieństwa, jeżeli usłuchasz głosu Pana, Boga twego. 3 Błogosławiony będziesz w mieście, błogosławiony będziesz na polu. 4 Błogosławione będzie twoje potomstwo, plon twojej ziemi, rozpłód twego bydła, miot twojej rogacizny i przychówek twoich trzód. 5 Błogosławiony będzie twój kosz i twoja dzieża; 6 błogosławione będzie twoje wejście i twoje wyjście; 7 powali Pan twoich nieprzyjaciół, którzy powstają przeciwko tobie; jedną drogą wyjdą przeciwko tobie, a siedmioma drogami uciekać będą przed tobą. 8 Pan każe, aby było z tobą błogosławieństwo w twoich spichlerzach i w każdym przedsięwzięciu twoich rąk. Pobłogosławi cię na ziemi, którą daje ci Pan, Bóg twój. 9 Pan ustanowi cię sobie jako lud święty, tak jak ci poprzysiągł, jeżeli będziesz przestrzegał przykazań Pana, Boga twego, i chodził jego drogami. 10 I ujrzą wszystkie ludy ziemi, że imię Pana jest wzywane u ciebie, i będą się ciebie bać. 11 Ponad miarę obdarzy cię Pan dobrem w twoim potomstwie, w rozpłodzie twego bydła, w plonach twojej roli, na ziemi, co do której Pan poprzysiągł twoim ojcom, że ci ją da. 12 Otworzy Pan przed tobą swój skarbiec dobra, niebiosa, aby dawać deszcz na twoją ziemię w czasie właściwym i aby błogosławić wszelką pracę twoich rąk tak, że będziesz mógł pożyczać wielu narodom, ale ty sam nie będziesz pożyczał. 13 I uczyni cię Pan głową, a nie ogonem, i będziesz zawsze tylko na górze, a nigdy nie będziesz na dole, jeżeli będziesz słuchał przykazań Pana, Boga twego, które ja ci dziś nadaję, abyś ich pilnie przestrzegał; 14 nie odstąpisz ani w prawo, ani w lewo od żadnego ze słów, które ja wam dziś nakazuję po to, aby pójść za innymi bogami i im służyć.”. Kto jest wezwany do posłuszeństwa w tym fragmencie? Jakiego rodzaju błogosławieństwa obiecuje Bóg? Jakie były warunki otrzymania tych obietnic? Jakie miały być konsekwencje, gdyby Izraelici nie byli posłuszni Bogu? Zastanawiam się, czy zastosowanie elementów przymierza było po prostu dobrą receptą na życie lub czy Bóg wykonywał coś, aby nam w ten sposób błogosławić?
Mal 3,7-11: „Od dni waszych ojców odstępowaliście od moich przykazań i nie przestrzegaliście ich. Nawróćcie się do mnie, wtedy i Ja zwrócę się ku wam - mówi Pan Zastępów. Lecz wy pytacie: W czym mamy się nawrócić? 8 Czy człowiek może oszukiwać Boga? Bo wy mnie oszukujecie! Lecz wy pytacie: W czym cię oszukaliśmy? W dziesięcinach i daninach. 9 Jesteście obłożeni klątwą, ponieważ mnie oszukujecie, wy, cały naród. 10 Przynieście całą dziesięcinę do spichlerza, aby był zapas w moim domu, i w ten sposób wystawcie mnie na próbę! - mówi Pan Zastępów - czy wam nie otworzę okien niebieskich i nie wyleję na was błogosławieństwa ponad miarę. 11 I zabronię potem szarańczy pożerać wasze plony rolne, wasz winograd zaś w polu nie będzie bez owocu - mówi Pan Zastępów.” Jakie obietnice i obowiązki zostały zdefiniowane w powyższych wersetach? Jakie znaczenie ma spichlerz w tym fragmencie? Jaki byłby współczesny odpowiednik izraelskiego „spichlerza”? Jaki może być cel aby Bóg dał więcej, niż dana osoba może pomieścić?
Mt 6,25-33:”Dlatego powiadam wam: Nie troszczcie się o życie swoje, co będziecie jedli albo co będziecie pili, ani o ciało swoje, czym się przyodziewać będziecie. Czyż życie nie jest czymś więcej niż pokarm, a ciało niż odzienie? 26 Spójrzcie na ptaki niebieskie, że nie sieją ani żną, ani zbierają do gumien, a Ojciec wasz niebieski żywi je; czyż wy nie jesteście daleko zacniejsi niż one? 27 A któż z was, troszcząc się, może dodać do swego wzrostu jeden łokieć? 28 A co do odzienia, czemu się troszczycie? Przypatrzcie się liliom polnym, jak rosną; nie pracują ani przędą. 29 A powiadam wam: Nawet Salomon w całej chwale swojej nie był tak przyodziany, jak jedna z nich. 30 Jeśli więc Bóg tak przyodziewa trawę polną, która dziś jest, a jutro będzie w piec wrzucona, czyż nie o wiele więcej was, o małowierni? 31 Nie troszczcie się więc i nie mówcie: Co będziemy jeść? albo: Co będziemy pić? albo: Czym się będziemy przyodziewać? 32 Bo tego wszystkiego poganie szukają; albowiem Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. 33 Ale szukajcie najpierw Królestwa Bożego i sprawiedliwości jego, a wszystko inne będzie wam dodane.” Co mają wspólnego ptaki i lilie z naszą postawą wobec jedzenia i mody? Jakie obietnice zostały przedstawione w powyższym fragmencie i jakie są warunki otrzymania tych obietnic?
W jaki sposób można skupić uwagę na takich rzeczach, jak posłuszeństwo i płacenie dziesięciny i nie wpaść w pułapkę legalizmu?
W jaki sposób zabezpieczyć się przed zniechęceniem, kiedy przeżywamy trudne chwile mimo, że stawiamy Boga na pierwszym miejscu w naszym życiu?
Przygotował Jan Pollok
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz