Komentarz do lekcji szkoły sobotniej pastora Janka Polloka

 

Trudne fragmenty

Felieton do Szkoły Sobotniej na 26 listopada 2022

Wiele lekcji w tym kwartale dotyczy „trudnych fragmentów”. Dlaczego nie możemy po prostu mówić o prawdzie i nie przejmować się o „trudnymi fragmentami”?

Kiedy ludzie wierzą w coś od wieków, staje się to częścią ich kultury i dziedzictwa religijnego. Nasza adwentystyczna historia jest stosunkowo bardzo młoda i to może być postrzegane jako zaleta w porównaniu z innymi starszymi organizacjami religijnymi. W jakich obszarach zmagamy się z czymś, w co wierzyliśmy i czego nauczaliśmy w XIX wieku, ale dziś postrzegamy to inaczej? Jak bardzo jesteśmy chętni do porzucenia starych interpretacji i przyjęcia nowych? Czasami błąd może być tak głęboko zakorzeniony, że koniecznie trzeba zająć się nim osobno i bezpośrednio. W tym tygodniu studiowaliśmy kilka ciekawych fragmentów, które są często cytowane przez ludzi usprawiedliwiających doktrynę o nieśmiertelności duszy. Wydają się one potwierdzać naturalną nieśmiertelność duszy oraz istnienie wiecznie płonącego piekła. Te refleksje powinny umocnić nasze własne przekonania i pomóc nam życzliwie prowadzić dialog z osobami, które kwestionują kluczową naukę Biblii na temat stanu umarłych.

Obietnica dla złoczyńcy na krzyżu: Łk 23,43

Pierwszym fragmentem wymienionym na liście w naszej lekcji jest obietnica, którą Jezus złożył złoczyńcy na krzyżu. Faktycznie prawie we wszystkich znanych mi tłumaczeniach Biblii werset z ewangelii Łk 23,43 jest przetłumaczony w taki sam sposób: „Zaprawdę, powiadam ci, dziś będziesz ze mną w raju.”

Wyjątkiem jest przekład Nowego Świata, który jest sponsorowany przez ugrupowanie Świadków Jehowy. „A on rzekł do niego: „Zaprawdę mówię ci dzisiaj: Będziesz ze mną w Raju”.

Warto jednak pamiętać, że Jezus nie poszedł tego dnia do raju o czym świadczy tekst z ewangelii Jn 20,17 gdzie są zacytowane słowa Jezusa wypowiedziane pierwszego dnia tygodnia: „Rzekł jej Jezus: Nie dotykaj mnie, bo jeszcze nie wstąpiłem do Ojca ….”

Innymi słowy, badania tradycji translatorskiej jest bardzo ważnym zadaniem. Przekonałem się o tym osobiście, gdy w czasie prac translatorskich w komisji tłumaczy Przekładu Ekumenicznego pracowaliśmy nad tekstem ewangelii Jana. Zwróciłem wtedy uwagę na pisanie z dużej litery słów „syn” i „ojciec” w Jn 1,14. Tekst grecki nie wskazuje na potrzebę pisania tych słów z dużej litery. Usłyszałem wtedy słowa: „Ma pastor rację, ale taka jest tradycja translatorska, aby pisać te słowa z dużej litery!”

Przypowieść o bogaczu i Łazarzu: Lk 16,19-31

„¹⁹ A był pewien człowiek bogaty, który się przyodziewał w szkarłatne szaty i kosztowne tkaniny i co dzień wystawnie ucztował. ²⁰ Był też pewien żebrak, imieniem Łazarz, który leżał u jego wrót owrzodziały. ²¹ I pragnął nasycić się odpadkami ze stołu bogacza, a tymczasem psy przychodziły i lizały jego rany. ²² I stało się, że umarł żebrak, i zanieśli go aniołowie na łono Abrahamowe; umarł też bogacz i został pochowany. ²³ A gdy w krainie umarłych cierpiał męki i podniósł oczy swoje, ujrzał z daleka Abrahama i Łazarza na jego łonie. ²⁴ Wtedy zawołał i rzekł: Ojcze Abrahamie, zmiłuj się nade mną i poślij Łazarza, aby umoczył koniec palca swego w wodzie i ochłodził mi język, bo męki cierpię w tym płomieniu. ²⁵ Abraham zaś rzekł: Synu, pomnij, że dobro swoje otrzymałeś za swego życia, podobnie jak Łazarz zło; teraz on tutaj doznaje pociechy, a ty męki cierpisz. ²⁶ I poza tym wszystkim między nami a wami rozciąga się wielka przepaść, aby ci, którzy chcą stąd do was przejść, nie mogli, ani też stamtąd do nas nie mogli się przeprawić. ²⁷ I rzekł: Proszę cię więc, ojcze, abyś go posłał do domu ojca mego. ²⁸ Mam bowiem pięciu braci, niechaj złoży świadectwo wobec nich, aby i inni nie przyszli na to miejsce męki. ²⁹ Rzekł mu Abraham: Mają Mojżesza i proroków, niechże ich słuchają. ³⁰ A on rzekł: Nie, ojcze Abrahamie, ale jeśli kto z umarłych pójdzie do nich, upamiętają się. ³¹ I odrzekł mu: Jeśli Mojżesza i proroków nie słuchają, to choćby kto z umarłych powstał, też nie uwierzą.”

Dlaczego, twoim zdaniem Jezus opowiedział przypowieść o bogaczu i Łazarzu? Czego możemy się nauczyć z kontekstu literackiego i literackiej formy tego fragmentu? Dlaczego puenta tej przypowieści jest tak istotna: „I odrzekł mu: Jeśli Mojżesza i proroków nie słuchają, to choćby kto z umarłych powstał, też nie uwierzą.” (w. 31)?

Rozstać się z życiem i być z Chrystusem: Flp 1,21-24

„²¹ Albowiem dla mnie życiem jest Chrystus, a śmierć zyskiem. ²² A jeśli życie w ciele umożliwi mi owocną pracę, to nie wiem, co wybrać. ²³ Albowiem jedno i drugie mnie pociąga: pragnę rozstać się z życiem i być z Chrystusem, bo to daleko lepiej; 24 lecz z drugiej strony pozostać w ciele, to ze względu na was rzecz potrzebniejsza.”

Tłumacze, którzy przekładają ten fragment na języki nowożytne, najczęściej sugerują, że Paweł pragnie rozstać się z życiem i być z Chrystusem. Faktycznie, prawie we wszystkich tłumaczeniach został pominięty grecki przyimek ek. Zazwyczaj przyimek ek jest tłumaczony jako „poza”, lub „z dala od”. Ciekawy komentarz do tego fragmentu znajduje się w leksykonie Louw-Nida. „W wielu językach tłumaczenie wersetu z Flp 1,23 musi być wyrażone idiomatycznie, na przykład: „mój umysł ciągnie mnie w dwóch kierunkach”, „moje myśli idą w dwóch różnych kierunkach” lub „moje serce mówi do mnie dwa różne słowa. (Johannes P. Louw i Eugene Albert Nida, Greek-English Lexicon of the New Testament: Based on Semantic Domains (New York: United Bible Societies, 1996), 351.)

Innymi słowy, Paweł mówi, że nie podoba mu się żadna z tych opcji. Zamiast mówić (jak w większości tłumaczeń) „Jestem rozdarty między tymi dwoma”, w rzeczywistości Paweł wyraża myśl: „Jestem oderwany od tej alternatywy i wolę trzecią opcję, a mianowicie odłączyć się i być z Chrystusem. Moim zdaniem przekład Nowego Świata tłumaczy tekst grecki bardzo literalnie: „²¹ Albowiem w moim wypadku żyć – to Chrystus, a umrzeć – to zysk. ²² A jeśli dalej żyć w ciele, jest to owoc mojej pracy – ale co wybrać tego nie wyjawiam. ²³ Jestem pod naciskiem tych dwóch rzeczy; ale czego istotnie pragnę, to zostać uwolniony i być z Chrystusem, bo to oczywiście jest o wiele lepsze. 24 Jednakże moje pozostawanie w ciele jest ze względu na was konieczniejsze.”

Krótko mówiąc, dosłowne tłumaczenie tego fragmentu z języka greckiego pomaga lepiej zrozumieć problem.

Głoszenie duchom w więzieniu: 1 Piotra 3,13-20

¹³ I któż wyrządzi wam co złego, jeżeli będziecie gorliwymi rzecznikami dobrego? ¹⁴ Ale chociażbyście nawet mieli cierpieć dla sprawiedliwości, błogosławieni jesteście. Nie lękajcie się więc gróźb ich i nie trwóżcie się. ¹⁵ Lecz Chrystusa Pana poświęcajcie w sercach waszych, zawsze gotowi do obrony przed każdym, domagającym się od was wytłumaczenia się z nadziei waszej, ¹⁶ lecz czyńcie to z łagodnością i szacunkiem. Miejcie sumienie czyste, aby ci, którzy zniesławiają dobre chrześcijańskie życie wasze, zostali zawstydzeni, że was spotwarzali. ¹⁷ Lepiej bowiem jest, jeżeli taka jest wola Boża, cierpieć za dobre niż za złe uczynki. ¹⁸ Gdyż i Chrystus raz za grzechy cierpiał, sprawiedliwy za niesprawiedliwych, aby was przywieść do Boga; w ciele wprawdzie poniósł śmierć, lecz w duchu został przywrócony życiu. ¹⁹ W nim też poszedł i zwiastował duchom będącym w więzieniu, ²⁰ które niegdyś były nieposłuszne, gdy Bóg cierpliwie czekał za dni Noego, kiedy budowano arkę, w której tylko niewielu, to jest osiem dusz, ocalało przez wodę.

Poszukiwanie doktryny o nieśmiertelnej duszy w tym fragmencie napotyka na kilka logicznych przeszkód. Po pierwsze, autorzy biblijni w żadnym fragmencie Biblii nie nauczają na temat możliwości posiadania drugiej szansy. Po drugie, dlaczego Chrystus miałby głosić tylko ludziom przedpotopowym, którzy przebywali „w więzieniu” (piekle), podczas gdy inni, którzy również tam byli według tej doktryny nie mogli z tego skorzystać?

Dusze wołające pod ołtarzem: Ap 6,9-11

⁹ A gdy zdjął piątą pieczęć, widziałem poniżej ołtarza dusze zabitych dla Słowa Bożego i dla świadectwa, które złożyli. ¹⁰ I wołały donośnym głosem: Kiedyż, Panie święty i prawdziwy, rozpoczniesz sąd i pomścisz krew naszą na mieszkańcach ziemi? ¹¹ I dano każdemu z nich szatę białą, i powiedziano im, aby jeszcze odpoczęli przez krótki czas, aż się dopełni liczba współsług i braci ich, którzy mieli podobnie jak oni ponieść śmierć.

Autor naszego podręcznika cytuje komentarz do księgi Objawienia, autorstwa George’a Eldon Ladd, który wyraźnie stwierdza, że ten fragment nie ma nic wspólnego z doktryną na temat stanu umarłych: „Fakt, że Jan widział dusze męczenników poniżej ołtarza nie ma nic wspólnego ze stanem umarłych czy ich sytuacją w pośrednim okresie. Jest jedynie obrazowym przedstawieniem faktu, że byli oni męczennikami w imię Boga”. G.E.Ladd, A Commentary on the Revelation of John, (Grand Rapids, MI: Eerdmans, 1972, p. 103)

Prosta aplikacja fragmentu z ewangelii Jana: Jn 3:16:

Jeden z najbardziej wyraźnych fragmentów dotyczących tego, co dzieje się po śmierci, znajduje się w Jn 3,16:

Albowiem tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto weń wierzy, nie zginął, ale miał żywot wieczny.

Osoby, które wierzą w Jezusa posiadają życie. Ci, którzy nie wierzą – giną. Znaczenie słowa „zginąć” jest bardzo wyraźne w języku polskim!

DO PRZEMYŚLENIA

Co Jezus obiecał skruszonemu łotrowi na krzyżu według Łk 23,43? Czy rzeczywiście położenie przecinka jest najważniejszą lekcją jaka wynika z tej historii?

Jak trzeba zinterpretować fragment opisujący dusze wołające pod ołtarzem (Ap 6,9-11)? W jaki sposób struktura literacka księgi Objawienia oraz symbolika świątyni pomaga zrozumieć ten fragment? Jaka jest różnica między wołaniem o zemstę a wołaniem o sprawiedliwość? Jak Bóg odnosi się do tego wołania w tym wersecie oraz w innych fragmentach Biblii?

O jakich kluczowych zasadach hermeneutycznych należy pamiętać, gdy zmagamy się z „trudnymi fragmentami”? Co powoduje, że są „trudne”? W jaki sposób ogólna refleksja na temat Biblii pomaga podjąć decyzję odnośnie tego co jest wyraźną nauką biblijną, a co nie jest jednoznacznym tekstem i z tego powodu można go interpretować na więcej niż jeden sposób?

W jaki sposób można zrównoważyć ortodoksję (właściwe wierzenie) z ortopraksją (właściwe postępowanie)? Dlaczego oba stanowiska są równie ważne?

Jednym z bardzo ważnych pytań, jakie należy sobie zadać podczas studiowania Biblii jest to: Jakie to ma znaczenie? Co należy z tym zrobić? Czy coś się zmieni w twoim osobistym życiu w nadchodzącym tygodniu po przestudiowaniu tych „trudnych” wersetów biblijnych? Czego możemy się nauczyć jako wspólnota wiary, co pomoże nam lepiej przedstawiać charakter Boga zarówno członkom naszej społeczności wiary jak i tym, którzy jeszcze nie znają Boga i chcą Go poznać?

Przygotował Jan Pollok