Komentarz do lekcji szkoły sobotniej pastora Janka Polloka

 

Żyć mądrze (Ef 5,1-20)

Felieton do Szkoły Sobotniej na 26 sierpnia 2023

W Liście do Efezjan 5:1 Paweł wzywa wierzących, aby byli naśladowcami Boga. O jakich szczegółach wspomniał Paweł w Ef 5:1-20, które powinny nam pomóc w tym zadaniu?

Naszkicowanie głównych tematów które pojawiają się w tym fragmencie może być jak bardzo pomocne.

Zarys Listu do Efezjan 5:1-20

5,1-2 Nadrzędne powołanie: prowadzić życie, które polega na naśladowaniu Boga i kochaniu innych w taki sposób, który odzwierciedla miłość Chrystusa do nas

5:3-6 Wezwanie do czystości seksualnej w niemoralnych czasach

5:7-14 Wezwanie do chrześcijańskiego świadectwa w mrocznych dniach

5:15-20 Wezwanie do praktykowania chrześcijańskiego stylu życia w złych czasach

Czy Ef 5:1-20 jest zbiorem różnych pomieszanych poleceń?

Podobnie jak poprzednie wersety w rozdziale 4. w Liście do Efezjan 5,1-20 znajdują się stosunkowo krótkie zdania zbudowane według wzorca „nie to, ale tamto”, które korygują wady i promują cnoty chrześcijańskie. Wydaje się, jak gdyby ten fragment był strumieniem szybkich i przypadkowych poleceń. Aby zrozumieć ten fragment, musimy uchwycić perspektywę Pawła oraz zrozumieć ton jego przekazu. Warto zauważyć, że Paweł odnosi się w tym fragmencie do czasów końca, co jest widoczne w wersetach 5,15-16, gdzie stosuje on słownictwo zapożyczone z języka handlowego, aby opisać zachowanie, jakie wierzący powinni praktykować. Wierzący, którzy oczekują na powrót Chrystusa powinni exagorazō, „chwytać okazję” „wykorzystać okoliczności”. Ton jakim posługuje się Apostoł jest naglący, charakterystyczny dla działań na polu bitwy, na co wskazuje użycie różnorodnych motywów nawiązujących do działań na polu bitwy, takich jak przebudzenie ze snu (w. 14) i zwracanie uwagi na czas (w. 15-16). Możemy powiedzieć, że fragment 5,1-20 nie jest przypadkową listą napomnień, ale raczej listą instrukcji których udziela Paweł wierzącym, którzy znajdują się na polu bitwy i walczą w wielkim boju.

Dlaczego Paweł tak bardzo interesuje się czystością seksualną?

Wyraźny zakaz rozmów o charakterze seksualnym, który pobrzmiewa w wersecie 4 jasno pokazuje, że Paweł skupiał swoją uwagę na kościołach domowych które gromadziły się na nabożeństwach (por. w. 18-20). Apostoł był świadomy niszczycielskiego wpływu jaki ma cudzołóstwo oraz inne formy niemoralności seksualnej na kościoły domowe w Efezie; Paweł wiedział jak zdemoralizowana etyka seksualna może zniszczyć wielką inicjatywę Boga, który ustanowił kościół jako znak kosmicznej jedności w Chrystusie (1,9-10; 2,11-22; 3,10). Apostoł proponuje, aby próżnię powstałą wskutek usunięcia lubieżnej mowy wypełnić „psalmami, hymnami i pieśniami Duchowymi” oraz „dziękczynieniem” skierowanym do Boga” (w. 19-20). Zamiast opowiadać dowcipy o seksualnych doświadczeniach proponuje, aby skierować do Boga pieśni uwielbienia i wdzięczności.

Życie, które toczy się wokół grzechów seksualnych nie tylko zagraża skuteczności i jedności kościołów domowych w teraźniejszości, ale zagraża także przyszłemu zbawieniu (w. 5). Każdy, kto tak postępuje, jest ofiarą „pustych słów” według których grzechy seksualne oraz bycie uczniem Chrystusa, mogą współistnieć w życiu wierzących (w. 6) (por. 1 Kor 6,12-20; 2 Tm 3,6; Hbr 13,4; 2 Piotra 2,1-22; Judy 4; Ap 2,14.20). Paweł ostrzega, że wierzący, którzy zostaną w ten sposób zwiedzeni, zostaną osądzeni tak jak „synowie nieposłuszeństwa” (w.6) i doświadczą „Bożego gniewu”. Apostoł gorliwie ostrzega wierzących, aby unikali zarówno opuszczania kościelnej wspólnoty jak również bronili się przed utratą życia gdy powróci Chrystus.

W jaki sposób Paweł zachęca wierzących do składania świadectwa?

Inna rada, którą Paweł kieruje do wierzących „na polu bitwy” dotyczy składania świadectwa w czasach które charakteryzują się „uczynkami ciemności” (w. 11). Apostoł stwierdza, że wierzący są „światłem w Panu” i nakazuje im „postępować jak dzieci światłości” i poszukiwać tego, co jest „miłe Panu” (w. 8-10). Oprócz unikania „uczynków ciemności” wierzący mają „demaskować” takie czyny (w. 11-12). Paweł odnosi się do tego zadania zarówno w zagadkowy jak i poetycki sposób i opisuje, jak wierzące osoby powinny to robić: „Wszystko to zaś dzięki światłu wychodzi na jaw jako potępienia godne; wszystko bowiem, co się ujawnia, jest światłem.” (w. 13-14a). Paweł nie przewiduje ostrej, publicznej konfrontacji ze swoimi pogańskimi sąsiadami. Zamiast tego wyobraża sobie, że wierzący zastosują strategię „okazywania dobroci Bożej” poprzez styl życia, który oddaje cześć Bogu. Takie świadectwo prowadzi do transformacji.

Paweł kończy swoje wezwanie do świadczenia w mrocznych dniach cytując jakiś poetycki fragment lub hymn: „Obudź się, który śpisz, I powstań z martwych, A zajaśnieje ci Chrystus.” (w. 14b). Czy Paweł zwraca się w tym wersecie do osoby niewierzącej? A może zachęca wierzących do składania świadectwa? Wydaje się, że większy sens ma ta druga opcja, gdyż być może Paweł nawiązuje do Izajasza 60,1-3 – tekstu, który był skierowany do ludu Bożego. Jeżeli ta hipoteza jest prawdziwa to takie stwierdzenie zawiera inspirującą obietnicę: Jeżeli będziesz składać świadectwo o Chrystusie w trudnych czasach, to sam Chrystus będzie cię inspirował i zachęcał. Światło, którym się dzielisz, będzie światłem odbitym, które faktycznie jest światłem Chrystusa, który świeci w twoim życiu.

W jaki sposób praktykować chrześcijański styl życia (w. 15-20)?

Paweł nalega, aby wierzący unikali wyszukanych kolacji i spotkań towarzyskich na których spożywano alkohol – tzw. sympozjonów, które w tamtym czasie były centrum życia społecznego i rozrywki (zob. ww. 3-4, 11-12, 18). Paweł bardzo śmiało proponuje alternatywny styl życia, który posiada kilka cech charakterystycznych:

• W przeciwieństwie do tradycyjnego sympozjonu – spotkania towarzyskiego w czasie którego śpiewano, słuchano muzyki, rozmawiano, spożywano alkohol Paweł proponuje „napełnienie Duchem” (w.18).

• Chrześcijańskie spotkania są okazją do rozmów oraz do słuchania różnorodnej – skupionej na Bogu muzyki: „…psalmy i hymny, i pieśni duchowne” (w. 19).

• Chrześcijańskie spotkania nie tyle są publiczną imprezą ile raczej okazją do dziękowania Bogu: „…dziękując zawsze za wszystko Bogu i Ojcu w imieniu Pana naszego, Jezusa Chrystusa” (w. 20).

• charakterystyczną cechą chrześcijańskiego stylu życia jest wzajemne poddanie: „ulegając jedni drugim w bojaźni Chrystusowej” (w.21). Dla Pawła wzajemne poddanie jest istotą więzi małżeńskiej o której będzie mówił w dalszej części piątego rozdziału. Według Pawła tego rodzaju relacje umożliwiają przetrwanie w obliczu złych dni.

W jaki sposób Ef 5:1-20 udziela odpowiedzi na bardzo ważne pytanie: „Jak mogę poznać wolę Bożą?”

Paweł dwukrotnie w tym fragmencie zaleca poznawanie woli Bożej: „Dochodźcie tego, co jest miłe Panu” (w. 10); „rozumiejcie, jaka jest wola Pańska” (w. 17). Łącząc te dwa fragmenty, dowiadujemy się, że zrozumienie woli Bożej nie następuje (przynajmniej zazwyczaj) w wyniku chwilowego przebłysku świadomości, ale jest procesem myślenia, rozeznawania i sprawdzania (w. 10). Zrozumienie woli Bożej prowadzi do decyzji jakie wartości będą określać czyjeś wybory (w. 17).

W Ef 5,1-20 można odnaleźć kilka rad, które umożliwiają poznanie woli Bożej:

(1) Obserwuj starannie Wzorzec (w. 1-2). Mamy być „naśladowcami Boga” i Chrystusa, wzorując swoje życie na Bożej miłości i ofierze Chrystusa;

(2) Przeanalizuj styl życia osób niewierzących, aby zrozumieć jak nie należy żyć (w. 3-20). Paweł szczegółowo rozwija tę myśl, wskazując na niemoralność seksualną (w. 3-6), oraz wulgarną mowę (w. 4);

(3) Ucz się razem z innymi wierzącymi osobami (w. 19-21). Decyzje dotyczące woli Bożej nie powinny być podejmowane indywidualnie. Proces poznawania woli Bożej łączy się z uczestniczeniem wraz z innymi osobami w chrześcijańskim nabożeństwie, szukaniem rady innych osób wierzących oraz poddaniem się mądrości, którą Bóg dzieli się przez nich (w. 19-21).

DO PRZEMYŚLENIA

Efezjan 5,1. Większość dzieci najlepiej uczy się obserwując i naśladując. Greckie słowo użyte w 5,1 to mimetes, dlatego Paweł mówi: „Bądźcie więc naśladowcami Boga jako dzieci umiłowane i chodźcie w miłości, jak i Chrystus umiłował was”. Zamiast tego niech będzie dziękczynienie. (5,4)

Efezjan 5,2. Dlaczego ofiara Chrystusa jest przedstawiona jako tego, który „umiłował was i siebie samego wydał za nas jako dar i ofiarę Bogu ku miłej wonności”. Jak rozumiesz znaczenie tych słów i ofiary Chrystusa?

Efezjan 5,3-5 Paweł wypowiada się w tym fragmencie na temat etyki seksualnej. Być może młodzi chrześcijanie w Efezie (podobnie jak w Koryncie) rezygnowali ze swojego chrześcijańskiego powołania i powracali do takich zachowań seksualnych, które pozbawiało sensu ich chrześcijańskie świadczenie.

Efezjan 5,6-8 Paweł mówi: „Niech nikt was nie zwodzi próżnymi słowy” (5,6). Co znaczyły puste słowa i fałszywe obietnice w świecie rzymskim w I wieku, czego dzisiaj dotyczą takie słowa? W jaki sposób negatywne przedstawianie ciała jako zła, seksualności jako z natury sprośnej i niegodziwej, prowadzi ostatecznie do kultury, w której nie ma ograniczeń i „wszystko wolno”? W jaki sposób tanie imitacje zdradzają tych wszystkich, którzy dają się „oszukać pustym słowom”? Co w tym kontekście oznacza „postępowanie jak dzieci światłości” (5,8)?

Jak rozumiesz, że „z powodu [tych rzeczy] przychodzi gniew Boży na nieposłusznych” (5,6)? Czy wspomniany tutaj „gniew Boży” dotyczy sądu ostatecznego? Czy przedstawianie Boga jako arbitralnego władcy, który ustala zasady, a następnie jest rozgniewany na ludzi, którzy je łamią, nie przynosi więcej szkody niż pożytku? W jaki sposób wykorzystywanie niektórych metodologii może spowodować rezultat przeciwny do pożądanego?

Efezjan 5,9-14 Czego możemy się nauczyć z kontrastu między światłością i ciemnością? W jaki sposób możemy naśladować Boga jako źródło światła? Co oznacza „przebudzenie się ze snu” (w.14)? W jaki sposób przebudzenie ze snu, zmartwychwstanie oraz świecenie są ze sobą powiązane?

Efezjan 5,15-17 Co znaczy „postępować, nie jako niemądrzy, lecz jako mądrzy” (w.15), „rozumiejcie, jaka jest wola Pańska” (w.17) i „wykorzystywać czas” (w.16)? W jaki sposób można obronić się, aby „wykorzystywanie czasu” nie doprowadziło do obsesyjnego stylu życia pozbawionego spokoju? Jak nauczyć się relaksować, odpoczywać, ufać i doświadczać Bożego pokoju? W jaki sposób każdy dzień może być okazją do chodzenia z Bogiem, uczenia się na temat Jego woli oraz poznawania nowych sposobów skutecznej służby?

Efezjan 5,18-20 Na czym polega „napełnienie Duchem? Paweł zwraca uwagę, że „napełnienie Duchem” ma bezpośredni wpływ na relacje międzyludzkie i przekształca je nie tylko emocjonalnie, ale praktycznie. Jakie są rezultaty napełnienia Duchem? Paweł wykorzystuje pięć imiesłowów, które modyfikują główny czasownik, który pojawia się w wersecie 18 – być pełnym [Ducha]: 1. Rozmawiając, 2. Śpiewając 3. Grając, 4. Dziękując, 5. Ulegając jedni drugim. Te pięć imiesłowów są podporządkowane i modyfikują czasownik „być pełnym [Ducha]” w w. 18. Zrozumienie zasad gramatyki greckiej (imiesłów modyfikuje i uzupełnia znaczenie głównego czasownika) pomaga zinterpretować ten fragment, co będzie szczególnie cenne gdy będziemy mówić na temat relacji pomiędzy mężem i żoną. W przyszłym tygodniu zwrócimy uwagę, że napełnienie Duchem ma również wpływ na relację małżeńskie.

Uwielbianie/nabożeństwo przygotowuje nas do słyszenia głosu Bożego – w naszych sercach, w rodzinie, w Kościele i na świecie. Uwielbianie/nabożeństwo jest odpowiedzią na wszystko, kim jest Bóg, przy pomocy wszystkiego, kim my jesteśmy. W jaki sposób możemy spowodować, że uwielbianie będzie przekształcającą rzeczywistość w naszym własnym kontekście i w naszej kulturze?

Przygotował Jan Pollok