Lekcje z przeszłości
Felieton do Szkoły Sobotniej na 9 marca 2024
Główna myśl: Wiedza o tym, skąd pochodzimy, jest ważną częścią wiedzy o tym, kim jesteśmy. W wielu psalmach została opisana długa historia relacji człowieka z Bogiem, te opisy z kolei stanowią podstawę zrozumienia naszej wędrówki z Bogiem.
Jaką rolę odgrywają historię z przeszłości lub o przeszłości w przygotowaniu ludzi do radzenia sobie z problemami w życiu?
Opowiadanie historii odgrywa dużą rolę w życiu naszych rodzin. Są takie szczególne dni, kiedy siadamy razem i opowiadamy sobie te same historie. Gdy byłem nastolatkiem, zastanawiałem się, jaki to ma sens, po raz kolejny słuchać tę samą historię od tej samej osoby. Dzisiaj, kiedy jestem starszy, zaczynam doceniać tamte chwile. Piękno historii biblijnych lub historii w ogóle polega na tym, że w miarę zdobywania doświadczeń w naszym życiu osobistym historie z przeszłości nabierają nowego znaczenia. Zaczynamy widzieć w nich różne aspekty rzeczy, których nie zauważaliśmy wcześniej. Ponieważ wszystko się zmienia, zmieniają się również nasze wspomnienia. Dobrze jest nie tylko usłyszeć jeszcze raz daną historię, ale także przeżyć ją na nowo.
Jezus używał opowieści jako podstawowego środka nauczania. Przez opowieści wprawiał ludzi w zakłopotanie, wzbudzał w nich ciekawość i zainteresowanie powodując, że zbliżali się do Niego. W naszym nieustannym dążeniu do zrozumienia najważniejszych pytań dotyczących życia i zrozumienia naszego miejsca w szerszej narracji, ogromne znaczenie ma sposób, w jaki pamiętamy i opowiadamy o przeszłości. Nasze zapamiętywanie i ponowne opowiadanie historii kształtuje naszą tożsamość i wpływa na nasz sposób istnienia w świecie. Eugene Peterson amerykański teolog, pastor, poeta i tłumacz Biblii nazywa pamięć „tajemniczą zdolnością do gromadzenia fragmentów doświadczenia i umieszczania ich w dużym kontekście, który jest kompleksowy i spójny”.
W jaki sposób poematy zebrane w księdze Psalmów dostarczają szerszego kontekstu, w którym można zrozumieć sens naszych doświadczeń życiowych?
Autor Psalmu 78 zaczyna swój poemat od stwierdzenia, że będzie mówił w przypowieściach lub będzie opowiadał stare historie. Dlaczego? „Otworzę moje usta, wyjawię pradawne tajemnice, które usłyszeliśmy i poznaliśmy, bo opowiedzieli je nam nasi przodkowie.” (BE) Wydaje się, że mówi on do swojego odbiorcy, to jest także twoja historia, ale jest ona na tyle odległa, że jest zasłonięta przed i nie w pełni ją rozumiesz. Poeta zwraca uwagę na wiele fragmentów w historii Boga i ludu Izraela. Jest to jeden z tzw. psalmów pouczających. W komentarzu do tego psalmu, cytowany przeze mnie tydzień temu profesor William Brown pisze: „To właśnie przez historię – twierdzi psalmista – Izrael uczył się o zbawczej mocy Boga, współczującej wyrozumiałości i karzącym sądzie. Również w historii, Izrael otrzymał prawo i przykazania, których ma przestrzegać. Historia jest ważna dla psalmisty; jest ona źródłem mądrości” (Deep Calls to Deep, 358–359).
Jakie trzy kluczowe epoki historyczne przedstawił poeta w Psalmie 78? Podobnie jak bunt człowieka nie spowodował, że Bóg porzucił swojego stworzenie (Psalm 8), tak samo ciągłe i upokarzające błędy Izraela nie spowodowały, że Bóg porzucił plan ratowania świata. Jakie znaczenie ma fakt, że ten plan ratunkowy miał podjąć naród, który sam bardzo potrzebował takiego samego ratunku? Jakie wnioski możemy z tego wyciągnąć dla siebie?
Również Psalm 105 opisuje długą historię wierności Boga wobec ludu, z położeniem szczególnego nacisku na wybawienie ludu przez Boga z niewoli egipskiej. Ciekawe jest porównanie Psalmów 105 i 106. Podczas gdy w Psalmie 105 został opisany Boży wybór Abrahama i jego rodziny oraz wybawienie ich z niewoli w Egipcie, to w Psalmie 106 została przedstawiona ciemną stronę tej samej historii, pokazując, że bunt nie zatrzymał się, gdy Izrael dotarł do Ziemi Obiecanej.
Opowiadanie historii może mieć uzdrawiające znaczenie. Jednym z pozytywnych skutków opowiadania historii, co jest potwierdzone przez naukę, jest to, że w zależności od sposobu, w jaki historie są opowiadane, mogą nas one przybliżyć i nadać głębsze poczucie bycia częścią czegoś większego niż my sami.
W jaki sposób możemy poznać moment, w którym doświadczamy uzdrowienia wskutek włączenia fragmentów naszego doświadczenia w większą całość co pozwala nam zrozumieć, że nasze życie jest częścią większego obrazu?
W jakich momentach historii Izraela, opowiadanie historii miało szczególnie istotne znaczenie?
Zgodnie z żydowską tradycją, dni świąteczne były wypełnione opowiadaniem historii. Rok zaczynał się od święta Pesach, które polegało na opowiedzeniu historii Wyjścia w taki sposób, że było to szczególne przeżycie dla wszystkich, a zwławszcza dla młodych ludzi. Dzieci zadawały pytania i otrzymały odpowiedzi w formie historii w taki sposób, że stawały się częścią tych historii. Wiemy to na podstawie księgi Powtórzonego Prawa 5. W tym rozdziale została przedstawiona druga wersja Dekalogu. We wstępie do tej wersji czytamy: „Pan, nasz Bóg, zawarł z nami przymierze na Horebie. Nie z ojcami naszymi zawarł Pan to przymierze, lecz z nami, z nami, którzyśmy tu wszyscy dziś przy życiu. Twarzą w twarz Pan z wami mówił na górze z ognia.” (Pwt 5,2-4). Mojżesz przekazał tę historię 40 lat po wyjściu z Egiptu. Ludzie, którzy brali udział w Wyjściu zmarli. Jednak Mojżesz powiedział do swoich słuchaczy: „To wy staliście przy górze Synaj!” Dlaczego Mojżesz zwraca się do nich w taki sposób? Prawdopodobnie chciał aby ludzie należący do następnego pokolenia, którzy urodzili się w czasie tych czterdziestu lat wędrówki po pustyni czuli się częścią tej tradycji, „To wy tam byliście!” W ten sposób stawali się oni częścią tej długiej historii.
Psalm 80. Autor tego psalmu nawiązuje do błogosławieństwa Aarona opisanego w Lb 6,22-27. Poeta przedstawia dwie metafory ludu Bożego: trzoda (w. 1-7) i winorośl (w. 8-19). Autor kończy psalm wyrażając zaufanie Bogu, który zna przyszłość i który jest dobrym pasterzem. Podobnie autor czwartej Ewangelii przedstawia lud Boży jako owce w stadzie (Jn 10) i gałęzie wrośnięte w winnym krzewie (Jn 15). Jak możemy okazywać wierność i przynosić owoce w naszych czasach?
Psalm 135. Autor tego psalmu opowiada historię wyjścia z Egiptu i zwraca uwagę, że Bóg różni się całkowicie od bożków innych narodów. Peta nie tylko zwraca uwagę na triumfy w przeszłości, ale przede wszystkim podkreśla znaczenie zaufania w przyszłe zwycięstwa zakładając, że Izrael nadal będzie potrzebował ratunku (135,13-14). Po triumfalnym Psalmie 136 pojawia się pełen napięcia Psalm 137.
Psalmy 78, 105, 106, 135-137 przedstawiają historię zdrady i nieposłuszeństwa, zaskoczenia i wybawienia. Kiedy modlimy się przy pomocy tych psalmów historie w nich opisane stają się naszymi historiami. Nie musimy idealizować naszych historii. Nasze historie są także przykładem podejmowania decyzji bez udziału Boga oraz braku zaufania co prowadzi do powodowania różnych problemów. Takie zrozumienie historii wyraża krytykę naszych zwykłych decyzji, na których zbyt mocno się opieramy: historia triumfującego kościoła, albo dominującego narodu albo nietolerancyjnej kultury.
W jaki sposób modlitwa przy pomocy tych psalmów może ukształtować naszą nową, nawróconą tożsamość? Co możemy zrobić, abyśmy „Nie mamy czego się bać w przyszłości, o ile nie zapomnimy jego nauk i drogi, którą Pan nas prowadził w przeszłości.” (Wydarzenia czasów końca, 50)?
Podoba mi się idea opowiadania historii z przeszłości, która jest sposobem na ukształtowanie nas tak, abyśmy nie tylko stali się częścią tej historii, ale także rozumieli proces naszego stawania się.
DO PRZEMYŚLENIA
Przedstawione poniżej zestawy pytań są pomyślane jako materiał do osobistego studiowania poszczególnych psalmów, którymi zajmowaliśmy się w tym tygodniu.
Psalm 78
Jakie są przeszkody w przekazywaniu wiary następnemu pokoleniu? Dlaczego Pismo Święte musi odgrywać pierwszoplanową rolę w nauczaniu następnych pokoleń? Jakie niebezpieczeństwo kryje się w nauczaniu naszych dzieci, aby zachowywały się moralnie, bez eksponowania nauczania o Bogu i ewangelii? W jaki sposób opowiadanie historii biblijnych (zwłaszcza historii wybawienia) pomaga w walce z naszymi naturalnymi, egocentrycznymi tendencjami? W jaki sposób możemy uczyć o miłosierdziu i przebaczeniu Boga, a jednocześnie ostrzegać przed powagą grzechu? Jaki jest nasz ostateczny cel w przekazywaniu wiary kolejnym pokoleniom? Jaką rolę odgrywa w tym Duch Święty? W jaki konkretny sposób kościoły i rodziny mogą świadomie przekazywać wiarę następnemu pokoleniu?
Psalm 105
Dlaczego historia jest tak ważna dla wiary chrześcijańskiej? Jakie są wyrazy uwielbienia wspomniane w wersetach 1–5? Dlaczego pamiętanie jest ważne w życiu chrześcijańskim? Czym jest przymierze? Dlaczego przymierze Boga z Abrahamem jest ważne? W jaki sposób jest to powiązane z Ewangelią? W jaki sposób Psalmu 105 wiąże się z przyjściem Chrystusa? Jakie wnioski wyciągamy z życia Józefa? Jakie wnioski wyciągamy z historii o Wyjściu? Dlaczego Bóg wyprowadził swój lud z Egiptu? Czego ten psalm uczy nas o Odkupicielu?
Psalm 106
Czego Psalm 106 uczy nas o naturze Pisma Świętego? Czego ten psalm uczy nas na temat oddawania czci nie tylko słowami, ale także życiem? Co to znaczy „stać na straży sprawiedliwości”? W jaki sposób ten psalm podkreśla wspólnotową naturę wiary? Dlaczego to jest ważne? Dlaczego powinniśmy praktykować pokutę? Czego ten psalm uczy nas na temat pokuty? Czego historia Izraela uczy nas na temat grzechu narzekania? Dlaczego narzekanie jest takie złe?
Psalm 80
Jak twój pogląd na Boga, zwłaszcza na Jego suwerenność, wpływa na sposób, w jaki się modlisz i na to, o co Go prosisz? Jak nasz pogląd na Boga powinien wpływać na sposób, w jaki się modlimy? Jaka jest różnica między światowym smutkiem a Bożym smutkiem, gdy napotykamy trudności? Czy jesteśmy bardziej zainteresowani naszymi problemami czy naszymi grzechami? Co nam to mówi na temat naszych serc? Modlitwa poety (w. 7) o łaskę i zbawienie została dla nas wysłuchana w osobie i dziele Jezusa. Jak się modlisz, gdy zmagasz się z trudnościami? Na jaką odnowę liczysz? Co jako chrześcijanie możemy zrobić, aby zapobiec oddalaniu się od Boga? Jakie konsekwencje wynikały z tego dla Ciebie w tym tygodniu? W jaki konkretny sposób możemy pamiętać historię Boga (Pwt 6:4–9)? Dzięki Słowu Bożemu możemy zdobyć głębszą wiedzę o Bogu. W jaki sposób ta wiedza pogłębia naszą nadzieję?
Psalm 135
Dlaczego lud Boży często zapomina? W jaki sposób zapominasz o łasce i dobroci Boga? Jak zapomnienie o Bożej łasce i dobroci wpływa na to, w co wierzysz i jak żyjesz? W jaki sposób wielbienie Boga może pomóc w walce z zapominaniem? Co może zrobić chrześcijanin, aby pamiętać o dobroci i łasce Boga? Jak można opisać radość w Panu, która towarzyszyła nam gdy po raz pierwszy zrozumieliśmy ewangelię i kiedy zostaliśmy ochrzczeni? Jak często myślisz o tych chwilach? W jaki sposób myślenie o tych chwilach może pomóc pamiętać o dobroci Boga? Bóg robi, co mu się podoba. Dlaczego jest to dobre dla ludzi? W jaki sposób pamiętanie o dobroci Bożej w przeszłości może ci pomóc w chwilach trudności i żałoby? Dlaczego poeta poświęca czas na opisywanie bezwartościowości bożków, wielbiąc Pana? Jakim bożkom w swoim życiu oddajesz chwałę zamiast Panu? Co znaczy stwierdzenie, że ci, którzy oddają cześć bożkom, stają się do nich podobni? W jaki sposób człowiek staje się podobny do tego, kogo czci? W jaki sposób upodabnianie się do tego, co czcisz, wpływa na ilość czasu przeznaczanego na ten cel? W jaki sposób wielbienie Boga może pomóc ci w walce z grzechem?
Przygotował Jan Pollok
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz