NOWY ROK
Najprawdopodobniej od zarania ludzie okreslali czas roznych zdarzen w szczegolnosci zgodnie z powtarzajacym sie rytmem por roku (zaleznym od ruchu Slonca) oraz fazami Ksiezyca. Wyznaczenie poczatku pelnego cyklu - roku bylo jednak kwestia umowna i w roznych kulturach (zwiazanych z nimi kalendarzach) odmiennie rozwiazywana.
Starozytni Egipcjanie rozpoczynali rok w dniu heliakalnego wschodu Syriusza (moment pierwszego pojawienia sie tej gwiazdy o swicie nad horyzontem, tuz przed Sloncem), co "zapowiadalo" coroczny wylew Nilu (w polowie lipca).
W kalendarzu celtyckim (ksiezycowo-slonecznym) rok dzielil sie na dwa polrocza oraz cztery pory roku, a zwiazane z nimi swieta przypadaly mniej wiecej w polowie miedzy dniami rownonocy i przesilen. Co do poczatku roku, to wsrod celtologow nie ma zgodnosci. Wskazuje sie zarowno na swieto Samhain - najczesciej (1 listopada), Imbolg (1 lutego), jak i Beltane (1 maja). Slowianie rok zaczynali najprawdopodobniej wraz z nastaniem wiosny.
W tradycyjnym kalendarzu chinskim (ksiezycowo-slonecznym) poczatek roku wypada zwykle w drugi now ksiezyca po przesileniu zimowym (co pewien czas w trzeci), tj. w styczniu lub lutym. Ten kalendarz przetrwal w obrzedowosci dorocznej do dzis, jako oficjalny do 1912 roku.
W Indiach w uzyciu jest ponad dwadziescia kalendarzy. Sa one zarowno sloneczne, ksiezycowe, jaki ksiezycowo-sloneczne. W tych ostatnich utrwalily sie dwie tradycje; w jednych regionach kraju rok zaczyna sie wraz z poczatkiem pierwszego miesiaca ksiezycowego chaitra (marzec-kwiecien), w innych wraz z poczatkiem osmego miesiaca kartika (pazdziernik-listopad). W 1957 roku Indie wprowadzily oficjalny, zreformowany kalendarz Saka, w ktorym 1 chaitra odpowiada 22 marca w roku zwyklym oraz 21 marca w roku przestepnym.
W kalendarzu zydowskim (ksiezycowo-slonecznym) rok cywilny rozpoczyna swieto Rosz ha-Szana (hebr. poczatek roku) pierwszego tiszri wraz z jesiennym nowiem ksiezycowym (wrzesien-pazdziernik). Natomiast rok religijny pierwszego dnia miesiaca nissan (now okolo rownonocy wiosennej; marzec-kwiecien).
Rok muzulmanski, oparty na kalendarzu ksiezycowym, rozpoczyna sie pierwszego dnia, pierwszego miesiaca muharram ("zakazany", przed islamem obowiazywal w tym czasie zakaz walk plemiennych). Poczatek tak ery, jak roku wyznacza data hidzry, ucieczki proroka Mahometa z Mekki do Medyny w 622 roku. Poniewaz rok liczy tylko 354 (lub 355) dni zaczyna sie coraz wczesniej w stosunku do por roku (ostatnio w grudniu). Cykl rotacji przez wszystkie pory roku trwa okolo 32 lata.
Pierwszy stycznia
1 stycznia jako poczatek roku to tradycja rzymska (od okolo 158 roku p.n.e. - byl to dzien, w ktorym konsulowie obejmowali urzad; wczesniej rok zaczynal sie 1 marca, stad np. December - grudzien, miesiac dziesiaty). Calendae Ianuarii (pierwszy dzien miesiaca Januara) byl obchodzony jako swieto Janusa, jednego z najstarszych bostw italskich, czczonego jako bog wszelkiego poczatku, drzwi i bram domow, miasta i calego panstwa, wyobrazanego z dwiema twarzami zwroconymi w przeciwnych kierunkach.
Reforme dawnego kalendarza rzymskiego przeprowadzil Juliusz Cezar w 46 roku p.n.e., za rada aleksandryjskiego astronoma Sosigenesa. Ten kalendarz (sloneczny), zwany julianskim, zostal przejety przez chrzescijanstwo i obowiazywal do XVI wieku, w niektorych krajach nawet do XX wieku, do dzis uzywa sie go w roku liturgicznym Kosciola prawoslawnego. Zmienialy sie jednak daty poczatku roku - nie mogl sie on zaczynac od swieta poganskiego boga. Dla pierwszych chrzescijan poczatkiem roku byl 6 stycznia (Epifania), pozniej wyznaczaly go rozne swieta koscielne, w szczegolnosci 25 marca - dzien Zwiastowania NMP (np. w Bizancjum i na sredniowiecznej Rusi; w Anglii az do polowy XVIII wieku) oraz, czesciej, Boze Narodzenie (ktorego date, 25 grudnia, ustalono w IV wieku). Przed reforma gregorianska, 1 stycznia jako dzien poczatku roku przyjely m.in. Cesarstwo Niemieckie (w 1510 roku), Szkocja, Szwecja oraz Francja (w 1564 roku).
Reforme kalendarza julianskiego, ze wzgledu na to, iz rok byl w nim nieco za dlugi w stosunku do rzeczywistego roku zwrotnikowego, wprowadzil bulla Inter gravissimas z 24 lutego 1582 roku papiez Grzegorz XIII. Bulla okreslala m.in., ze po 5 pazdziernika 1582 roku nastapi 14 pazdziernika, a poczatkiem roku jest 1 stycznia. W tym dniu w Kosciele obchodzono swieto Obrzezania Panskiego (ustanowione w VI wieku) i uroczystosc Imienia Jezus (od VII wieku). Kraje katolickie przyjely kalendarz gregorianski od razu lub w pierwszych latach po jego wprowadzeniu (w Polsce w 1586 roku, 1 stycznia jako dzien rozpoczynajacy rok cywilny w 1630 roku). Kraje protestanckie i prawoslawne, ze wzgledow doktrynalnych, kalendarz gregorianski przyjely znacznie pozniej, m.in. niemieckie kraje protestanckie, Dania (z Norwegia) - rok 1700, Anglia, Szkocja - 1752, Szwecja - 1753, Bulgaria - 1916, Rosja - 1918 (poczatek roku 1 stycznia od 1700), Rumunia - 1919, Grecja - 1924. Dzis obowiazuje on w wiekszosci krajow swiata.
http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=%201%20stycznia%20jako%20swieto%20noworoczne&source=web&cd=2&sqi=2&ved=0CCcQFjAB&url=http%3A%2F%2Fetnologia.amu.edu.pl%2Fgo.live.php%2FPL-H466%2F1-stycznia.html&ei=ETGtTuC_NYvn-gbV8LXwDw&usg=AFQjCNF0YUAsvJVxdFKsN3w9GIb3kcXqAA
Wazna Uwaga ! Dni tygodnia mimo reformy pozostaly bez zmian
Najprawdopodobniej od zarania ludzie okreslali czas roznych zdarzen w szczegolnosci zgodnie z powtarzajacym sie rytmem por roku (zaleznym od ruchu Slonca) oraz fazami Ksiezyca. Wyznaczenie poczatku pelnego cyklu - roku bylo jednak kwestia umowna i w roznych kulturach (zwiazanych z nimi kalendarzach) odmiennie rozwiazywana.
Starozytni Egipcjanie rozpoczynali rok w dniu heliakalnego wschodu Syriusza (moment pierwszego pojawienia sie tej gwiazdy o swicie nad horyzontem, tuz przed Sloncem), co "zapowiadalo" coroczny wylew Nilu (w polowie lipca).
W kalendarzu celtyckim (ksiezycowo-slonecznym) rok dzielil sie na dwa polrocza oraz cztery pory roku, a zwiazane z nimi swieta przypadaly mniej wiecej w polowie miedzy dniami rownonocy i przesilen. Co do poczatku roku, to wsrod celtologow nie ma zgodnosci. Wskazuje sie zarowno na swieto Samhain - najczesciej (1 listopada), Imbolg (1 lutego), jak i Beltane (1 maja). Slowianie rok zaczynali najprawdopodobniej wraz z nastaniem wiosny.
W tradycyjnym kalendarzu chinskim (ksiezycowo-slonecznym) poczatek roku wypada zwykle w drugi now ksiezyca po przesileniu zimowym (co pewien czas w trzeci), tj. w styczniu lub lutym. Ten kalendarz przetrwal w obrzedowosci dorocznej do dzis, jako oficjalny do 1912 roku.
W Indiach w uzyciu jest ponad dwadziescia kalendarzy. Sa one zarowno sloneczne, ksiezycowe, jaki ksiezycowo-sloneczne. W tych ostatnich utrwalily sie dwie tradycje; w jednych regionach kraju rok zaczyna sie wraz z poczatkiem pierwszego miesiaca ksiezycowego chaitra (marzec-kwiecien), w innych wraz z poczatkiem osmego miesiaca kartika (pazdziernik-listopad). W 1957 roku Indie wprowadzily oficjalny, zreformowany kalendarz Saka, w ktorym 1 chaitra odpowiada 22 marca w roku zwyklym oraz 21 marca w roku przestepnym.
W kalendarzu zydowskim (ksiezycowo-slonecznym) rok cywilny rozpoczyna swieto Rosz ha-Szana (hebr. poczatek roku) pierwszego tiszri wraz z jesiennym nowiem ksiezycowym (wrzesien-pazdziernik). Natomiast rok religijny pierwszego dnia miesiaca nissan (now okolo rownonocy wiosennej; marzec-kwiecien).
Rok muzulmanski, oparty na kalendarzu ksiezycowym, rozpoczyna sie pierwszego dnia, pierwszego miesiaca muharram ("zakazany", przed islamem obowiazywal w tym czasie zakaz walk plemiennych). Poczatek tak ery, jak roku wyznacza data hidzry, ucieczki proroka Mahometa z Mekki do Medyny w 622 roku. Poniewaz rok liczy tylko 354 (lub 355) dni zaczyna sie coraz wczesniej w stosunku do por roku (ostatnio w grudniu). Cykl rotacji przez wszystkie pory roku trwa okolo 32 lata.
Pierwszy stycznia
1 stycznia jako poczatek roku to tradycja rzymska (od okolo 158 roku p.n.e. - byl to dzien, w ktorym konsulowie obejmowali urzad; wczesniej rok zaczynal sie 1 marca, stad np. December - grudzien, miesiac dziesiaty). Calendae Ianuarii (pierwszy dzien miesiaca Januara) byl obchodzony jako swieto Janusa, jednego z najstarszych bostw italskich, czczonego jako bog wszelkiego poczatku, drzwi i bram domow, miasta i calego panstwa, wyobrazanego z dwiema twarzami zwroconymi w przeciwnych kierunkach.
Reforme dawnego kalendarza rzymskiego przeprowadzil Juliusz Cezar w 46 roku p.n.e., za rada aleksandryjskiego astronoma Sosigenesa. Ten kalendarz (sloneczny), zwany julianskim, zostal przejety przez chrzescijanstwo i obowiazywal do XVI wieku, w niektorych krajach nawet do XX wieku, do dzis uzywa sie go w roku liturgicznym Kosciola prawoslawnego. Zmienialy sie jednak daty poczatku roku - nie mogl sie on zaczynac od swieta poganskiego boga. Dla pierwszych chrzescijan poczatkiem roku byl 6 stycznia (Epifania), pozniej wyznaczaly go rozne swieta koscielne, w szczegolnosci 25 marca - dzien Zwiastowania NMP (np. w Bizancjum i na sredniowiecznej Rusi; w Anglii az do polowy XVIII wieku) oraz, czesciej, Boze Narodzenie (ktorego date, 25 grudnia, ustalono w IV wieku). Przed reforma gregorianska, 1 stycznia jako dzien poczatku roku przyjely m.in. Cesarstwo Niemieckie (w 1510 roku), Szkocja, Szwecja oraz Francja (w 1564 roku).
Reforme kalendarza julianskiego, ze wzgledu na to, iz rok byl w nim nieco za dlugi w stosunku do rzeczywistego roku zwrotnikowego, wprowadzil bulla Inter gravissimas z 24 lutego 1582 roku papiez Grzegorz XIII. Bulla okreslala m.in., ze po 5 pazdziernika 1582 roku nastapi 14 pazdziernika, a poczatkiem roku jest 1 stycznia. W tym dniu w Kosciele obchodzono swieto Obrzezania Panskiego (ustanowione w VI wieku) i uroczystosc Imienia Jezus (od VII wieku). Kraje katolickie przyjely kalendarz gregorianski od razu lub w pierwszych latach po jego wprowadzeniu (w Polsce w 1586 roku, 1 stycznia jako dzien rozpoczynajacy rok cywilny w 1630 roku). Kraje protestanckie i prawoslawne, ze wzgledow doktrynalnych, kalendarz gregorianski przyjely znacznie pozniej, m.in. niemieckie kraje protestanckie, Dania (z Norwegia) - rok 1700, Anglia, Szkocja - 1752, Szwecja - 1753, Bulgaria - 1916, Rosja - 1918 (poczatek roku 1 stycznia od 1700), Rumunia - 1919, Grecja - 1924. Dzis obowiazuje on w wiekszosci krajow swiata.
http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=%201%20stycznia%20jako%20swieto%20noworoczne&source=web&cd=2&sqi=2&ved=0CCcQFjAB&url=http%3A%2F%2Fetnologia.amu.edu.pl%2Fgo.live.php%2FPL-H466%2F1-stycznia.html&ei=ETGtTuC_NYvn-gbV8LXwDw&usg=AFQjCNF0YUAsvJVxdFKsN3w9GIb3kcXqAA
Wazna Uwaga ! Dni tygodnia mimo reformy pozostaly bez zmian
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz