APOKALIPSA - SIEDEM GŁÓW BESTII A OBECNY PONTYFIKAT

Jakiś czas temu w mediach i w internecie dominował temat rezygnacji papieża Benedykta XVI i wyboru jego następcy Franciszka. Wydarzenia te na nowo wywołały zainteresowanie badaczy biblijnych enigmatycznym proroctwem z 17. rozdziału Apokalipsy, które zaowocowało powstaniem ciekawych propozycji interpretacyjnych.

Apokalipsa w 17. rozdziale w obrazowy sposób opisuje zwierzę z siedmioma głowami (zob. w. 3). Następnie anioł wyjaśnia

Janowi, że głowy te reprezentują siedmiu kolejnych królów: pięciu upadło, szósty rządzi obecnie, a siódmy nastąpi po nim (zob. w. 10). Kiedy jego panowanie nastąpi, będzie trwało tylko przez krótki czas. Razem z ósmym królem bestia zostanie zniszczona (zob. w. 11).

Przez ostatnie dekady niektórzy adwentystyczni interpretatorzy utożsamiali te siedem głów (siedmiu królów) z siedmioma papieżami następującymi po sobie od roku 1929 (rok w którym Watykan stał się niepodległym i suwerennym państwem na mocy Traktatu Laterańskiego). Przez pewien czas uważano, że to Jan Paweł II, sprawujący pontyfikat w latach 1978-2005, jest ostatnim papieżem. Jednakże jego śmierć spowodowała reinterpretację tego proroctwa. To, że Benedykt XVI jest siódmym papieżem od 1929 roku oraz jego pontyfikat trwał relatywnie krótko (około ośmiu lat), sprawiło, iż niektórzy zaczęli utożsamiać go z siódmym królem. Dlatego też nowy papież Franciszek jest traktowany jako ostatni przed nadejściem czasów końca.

Skąd pojawiły się takie teorie? Niestety sformułowano je bez uważnego przeanalizowania tekstu biblijnego, opierając się na nowinach medialnych, które zostały przekształcone w fikcyjne biblijne przepowiednie, nastawione na wywołanie sensacji. Fakty historyczne oraz tekst Pisma Świętego zostały ze sobą tak powiązane, aby odpowiadać utrwalonemu rozumieniu, które niestety nie ma poparcia w tekście biblijnym.

W rzeczywistości pogląd, jakoby uzdrowienie śmiertelnej rany papiestwa nastąpiło w 1929 roku, jest jedynie przypuszczeniem, a nie faktem historycznym. Trudno traktować podarowanie papiestwu niewielkiego, suwerennego terytorium, jako wypełnienie się tego proroctwa, którego zasięg obejmuje, zgodnie z opisem w Ap 13,11-18, cały świat. Rok 1929 może stanowić początek gojenia się śmiertelnej rany, jednak fakt, że od podpisania Traktatu Laterańskiego minęły 84 lata podważa wszelkie dowody mające przemawiać za tym, że papieska rana została wyleczona.

Ponadto rozumowanie odnoszące „krótki czas” panowania siódmego króla do ośmioletniego pontyfikatu Benedykta XVI całkowicie pomija jeszcze krótszy pontyfikat Jana Pawła I, który panował zaledwie 34 dni, zanim zmarł w 1978 roku (zob. Ap 17,10). Ta i wiele innych podobnych niekonsekwencji pokazują, że taka interpretacja biblijnego proroctwa jest błędna i bezowocna.

Dlatego też powinniśmy przyjrzeć się 17. rozdziałowi Apokalipsy, starając się ustalić znaczenie, jakie Bóg nadał temu zagadkowemu fragmentowi.

Kobieta na zwierzęciu

17. rozdział Apokalipsy możemy podzielić na dwie części: (1) widzenie (zob. w. 1-6a), w którym Jan widzi kobietę określaną jako wszetecznica, siedzącą na zwierzęciu; (2) wysłuchanie (zob. w. 6b-18), gdzie anioł wyjaśnia Janowi znaczenie wizji nierządnicy siedzącej na bestii.

W widzeniu Jan jest świadkiem sądu nad wielką wszetecznicą, która siedzi nad wieloma wodami i która zwodziła mieszkańców ziemi (zob. w. 1-2). Kobieta ta jest następnie nazwana: „Wielki Babilon, matka wszetecznic i obrzydliwości ziemi” (w. 5). W Starym Testamencie nierządnica symbolizuje odstępczy lud Boży (zob. Iz 1,21; Jr 3,1; Ez 16,23; Oz 3,4). Nierządnica z 17. rozdziału Apokalipsy przedstawia podmiot, który niegdyś był wierny Bogu, lecz później sprzymierzył się z odwiecznym przeciwnikiem Boga i Jego wiernych. Babilon jest więc zbiorczym określeniem dla odstępczego ciała w czasach końca.

Zuważmy, że na początku nierządnicę określa się jako siedzącą „nad wielu wodami” (zob. w. 1). Jednak kiedy widzi ją Jan, siedzi ona na szkarłatnym zwierzęciu (zob. w. 3). Nie powinno to dziwić, biorąc pod uwagę literacki charakter księgi, który jest widoczny także w wielu innych jej fragmentach (zob. Ap 5,5-6). Dlatego też wody i zwierzę są dwoma symbolami, które odnoszą się do tych samych okoliczności. Zgodnie z Ap 17,5 wody nad którymi widziana była nierządnica, symbolizują świecką i polityczną władzę świata. W Księdze Jeremiasza sformułowanie „nad wielu wodami” (Jr 51,13) odnosi się do rzeki Eufrat. Tak jak pomyślność starożytnego Babilonu była zależna od rzeki Eufrat, tak Babilon czasów końca będzie się opierał na świeckiej i politycznej władzy świata, aby realizować swoje plany i cele.

Ponadto bestia jest symbolem władzy politycznej (systemu politycznego). To, że wszetecznica Babilon siedzi na zwierzęciu, oznacza, że w czasach końca ten system religijny będzie kontrolował władze polityczne. Dlatego też proroctwo mówi nam, że w czasach końca siły polityczne na świecie zjednoczą się z odstępczym systemem religijnym, zwanym Babilon, tworząc więź religijno-polityczną.

Trzy fazy istnienia bestii

W drugiej części 17. rozdziału czytamy, że Jan był bardzo zaskoczony, widząc nierządnicę. Dostrzega w niej kobietę, która schroniła się na pustkowiu, uciekając przez prześladowaniem węża w czasie proroczego okresu 1260 dni w średniowieczu (zob. Ap 12,13-14). W odpowiedzi na zaskoczenie Jana anioł obiecuje wyjaśnić „tajemnicę” nierządnicy i szkarłatnego zwierzęcia, na którym siedzi, a także ich znaczenie w czasach końca (Ap 17,7).

Jan opisuje, że zwierzę „było i już go nie ma, i znowu wyjdzie z otchłani” (w. 8). Taki opis bestii przywodzi na myśl boski tytuł: „który był i który jest, i który ma przyjść” (Ap 4,8). Dlatego takie określenie bestii ukazuje ją jako parodię Boga. Jednakże ta trzyczęściowa formuła wskazuje również, że bestia przeszła przez trzy fazy egzystencji. To z kolei łączy szkarłatną bestię z 17. rozdziału Apokalipsy z bestią z morza z 13. rozdziału (zob. Ap 13,1 oraz 17,3)¹.

Po pierwsze, bestia „była”. Innymi słowy istniała ona już w przeszłości. Sformułowanie „była” odnosi się do aktywności bestii w proroczym okresie 1260 dni/lat (zob. Ap 13,5). Początkiem tego okresu jest rok 538 n.e., kiedy to Kościół zachodnioeuropejski, któremu przewodziło rzymskie papiestwo, uznał się za główną władzę duchową i zdominował świat zachodni przez cały okres średniowiecza. Dzisiaj, w czasach tolerancji religijnej, takie oświadczenia mogą być uznawane za surowe i niesprawiedliwe, jednak obecne realia nie mogą wymazać faktów historycznych.

Kolejny etap istnienia zwierzęcia: „już go nie ma”, rozpoczął się w 1798 roku, kiedy to w wyniku rewolucji francuskiej otrzymało ono śmiertelną ranę (zob. Ap 13,3). Był to koniec opresyjnej władzy politycznej Kościoła [rzymskokatolickiego]. Bestia na jakiś czas zniknęła ze światowej sceny, jednak przetrwała.

Po trzecie, po wyleczeniu śmiertelnej rany, bestia powróci do życia, przepełniona szatańską nienawiścią, skierowaną przeciwko wiernemu ludowi Bożemu. Proroctwo mówi nam, że opresyjny system religijno-polityczny, który zdominował świat w czasie średniowiecza, powróci w czasach ostatecznych, aby ponownie go opanować. Wśród mieszkańców ziemi powrót bestii będzie budził podziw i zdumienie (zob. Ap 13,8; 17,8).

Tak więc 17. rozdział Apokalipsy opisuje bestię z morza z 13. rozdziału w okresie, kiedy jej śmiertelna rana została wyleczona. Na tej ponownie ożywionej bestii Jan widzi nierządnicę Babilon. Dlatego też system religijny, który odegra kluczową rolę w ostatecznym konflikcie, jest w istocie kontynuacją polityczno-religijnej władzy, która prześladowała lud Boży w czasie proroczego okresu 1260 dni w średniowieczu.

Apokalipsa mówi nam, że religia ponownie zdominuje politykę i będzie ją kontrolować tak jak w przeszłości, ale przez krótki czas. Jest jednak znacząca różnicą między charakterem tej władzy w wiekach średnich i w czasach końca. O ile bestia z morza, reprezentująca Kościół średniowieczny, była władzą religijno-polityczną, to szkarłatna bestia jest wyłącznie władzą polityczną. W czasach końca religia i polityka będą rozdzielone.

Siedem głów bestii

To prowadzi nas do kluczowego fragmentu Apokalipsy: „Tu trzeba umysłu obdarzonego mądrością. Siedem głów to siedem pagórków, na których rozsiadła się kobieta, i siedmiu jest królów. Pięciu upadło, jeden jest, inny jeszcze nie przyszedł, a gdy przyjdzie, będzie mógł krótko tylko pozostać. A zwierzę, które było, a już go nie ma, jest ósmym, i jest z owych siedmiu, idzie na zatracenie” (Ap 17,9-11).

Fragment rozpoczyna się od odwołania się do „mądrości”, która jest konieczna dla zrozumienia znaczenia głów bestii. Do takiej samej mądrości wzywał Jan w kontekście liczby bestii (zob. Ap 13,18). Ta mądrość odnosi się do duchowej wnikliwości, którą można otrzymać, nie dzięki bystremu umysłowi czy wyjątkowym intelektualnym zdolnościom, a jedynie przez Ducha Świętego (zob. Jk 1,5). Tylko dzięki tej boskiej mądrości wierni będą mogli dostrzec prawdziwą naturę szatańskiej mocy w czasach końca.

Idąc dalej, widzimy, że zwierzę ma siedem głów, tak jak rudy smok (szatan) w Ap 12,3. Bestia nie może być odzielona od swoich głów. Przez wieki bestia władała i podejmowała różne działania za pośrednictwem swoich głów. Kiedy jedna z głów otrzyma śmiertelny cios, cała bestia umiera (zob. Ap 13,12-14). Musimy więc przyjrzeć się bliżej temu, co reprezentują owe głowy.

„Siedem głów to siedem pagórków, na których rozsiadła się kobieta”. Wskazany jest tutaj kolejny symbol. Początkowo była mowa o tym, że kobieta siedziała „nad wielu wodami” (Ap 17,1), później na szkarłatnym zwierzęciu (zob. w. 3), teraz natomiast anioł mówi, że siedzi ona na siedmiu pagórkach (w. 9). Wody, zwierzę i pagórki to różne symbole świeckiej władzy politycznej (zob. w. 15), która w czasach końca będzie wspierała Babilon jako odstępczy system religijny. Musimy pamiętać, że Apokalipsa nie opisuje jednostkowych postaci z przeszłości czy teraźniejszosći, ale całe systemy i światowe władze — zarówno polityczne, jak i religijne.

Greckie słowo oros oznacza „pagórek”, nie „wzgórze”, jak sugerują niektórzy tłumacze, odnosząc fragment do miasta Rzym, które było położone na siedmiu wzgórzach. Jednak ponieważ siedem pagórków z 17. rozdziału Apokalipsy następuje po sobie, nie można ich interpretować dosłownie. W Starym Testamencie góry często reprezentują światowe władze i imperia (zob. Jr 51,25; Ez 35,2-5; Dn 2,35). Na przykład starotestamentowe królestwo Judy często jest nazywane górą Syjon (zob. Ps 48,1-3; Iz 29,8).

Z pewnością anioł nie odnosi się do dosłownego rozumienia pagórków, skoro zaraz potem wyjaśnia Janowi, że te pagórki w rzeczywistości symbolizują „siedmiu królów” (w. 9). Jednakże nie można ich traktować jako konkretnych królów z co najmniej trzech powodów. Przede wszystkim, jak ustaliliśmy wcześniej, Apokalipsa nie zajmuje się konkretnymi osobami, ale całymi systemami. Po drugie, tych siedmiu królów jest porównywanych z siedmioma pagórkami — symbolem królestw i imperiów. Po trzecie, w Starym Testamencie słowo „królowie” jest innym określeniem dla królestw i imperiów (zob. Dn 2,37-39; 7,17).

Siedem głów jako następujące po sobie imperia

Opierając się na dowodach biblijnych, najsensowniejszą interpretacją jest ta, zgodnie z którą siedem pagórków, na których siedzi wszetecznica Babilon, symbolizuje siedem kolejno następujących po sobie imperiów, przez wieki dominujących na świecie, poprzez które szatan działał przeciwko Bogu². Wspólnymi cechami tych imperiów był religijno-polityczny charakter władzy i przymus, który wykorzystywały do prześladowania ludu Bożego.

Anioł tłumaczy dalej Janowi, że z perspektywy jego czasu pięć z tych którestw upadło, jedno istnieje obecnie, a siódme pojawi się w przyszłości. Jak już wspomniano, ten zagadkowy tekst zrodził wiele spekulacyjnych interpretacji, głównie z powodu niedostrzegania przez interpretatorów faktu, że znaczenie tych kolejno następujących po sobie królestw wyjaśniono Janowi w kontekście jego czasów, a nie naszych. Nie ma takiego fragmentu w tekście, z którego wynikałoby, że Jan został przeniesiony do innych czasów. Anioł po prostu wyjaśnia mu to, co Jan wcześniej widział w trakcie widzenia.

Dlatego też kluczem do zrozumienia znaczenia siedmiu głów jest szóste królestwo, które — jak napisano — „jest”. Słowo „jest” odnosi się do czasów Jana, a więc czasów panowania szóstej głowy — imperium rzymskiego. Pięć upadłych głów to te imperia, które panowały na świecie i prześladowały lud Boży przed czasami Jana: (1) Egipt zniewolił i prześladował Izrael, dążąc do jego zagłady; (2) Asyria zniszczyła i rozbiła na wiele części dziesięć plemiona Izraela; (3) Babilon zniszczył Jerozolimę i wygnał Judę; (4) Persja niemal unicestwiła Żydów w czasach Estery; (5) Grecja prześladowała i chciała zniszczyć Żydów poprzez Antiocha Epifanesa. Siódme królestwo, „które jeszcze nie przyszło”, odnosi się do średniowiecznego papiestwa, które z perspektywy Jana ujawni się w przyszłości, po upadku imperium rzymskiego.

Anioł wyjaśnił dalej, że szkarłatne zwierze jest częścią okresu panowania ósmej głowy — mocy na świecie, która nastanie w czasach ostatecznych. Jest to jedna z wcześniej wspomnianych siedmiu głów. Mimo, że ósma głowa jest jedną z wcześniejszych siedmiu, traktuje się ją jako nową moc. Którą głowę dokładnie? Prawdopodobnie siódmą, która to wcześniej doznała śmiertelnego ataku, jednak później wraca do życia, dzięku uzdrowieniu rany.

Ta siódma władza ponownie pojawi się w czasach końca, jako ósma głowa i będzie miała podobne wpływy jak w średniowieczu. W czasie panowania ósmej głowy nierządnica Babilon siedzi na szkarłatnym zwierzęciu. Żyjemy obecnie w czasie siódmej głowy, gdyż ósma głowa jeszcze nie zyskała władzy. Jednak pojawi się ona na świecie w czasach końca i narzuci swoje rządy mieszkańcom ziemi.

„Będzie mógł krótko tylko pozostać”

Błędne interpretacje tego fragmentu nadają mu znaczenie, zgodnie z którym siódmy papież będzie rządził przez krótki okres czasu. Grecki przymiotnik użyty dla oddania słowa „krótko”, brzmi oligon, co oznacza „krótki czas” lub „krótką chwilę”. To słowo różni się od słowa micron, używanego w Apokalipsie do określenia niewielkiego okresu czasu (zob. Ap 6,11; 20,3). Słowo oligon nie odnosi się do okresu czasu, ale określa raczej jego jakość. Na przykład w jednym fragmencie czytamy, że po wyrzuceniu z nieba szatan uświadamia sobie, że „czasu ma niewiele [oligon kairon]” (Ap 12,12). Ten „krótki czas” nie odnosi się do okresu czasu, gdyż minęły tysiące lat od wygnania szatana z nieba. To raczej inny sposób wyrażenia tego, że czas szatana zbliża się do końca. Podobnie kiedy osoba skazana na śmierć uświadamia sobie, że ma tylko „krótki czas”, nawet jeśli egzekucja ma się odbyć za kilka lat.

Takie samo znaczenie greckiego słowa oligon pojawia się w Ap 17,10. To, że siódma władza musi pozostać tylko przez krótki czas, nie odnosi się więc do ilości czasu — krótkiego okresu egzystencji, co raczej do wyrażenia w inny sposób, że jej istnienie zależy od Boga („będzie mógł krótko tylko pozostać”) i zakończy się tak jak w przypadku szatana (zob. Ap 12,12). Siódma władza otrzyma śmiertelny cios — wydarzenie, które miało miejsce w związku z rewolucją francuską w 1798 roku.

Podsumowanie

Ta krótka analiza wskazuje, że siedem kolejnych głów bestii z 17. rozdziału Apokalipsy symbolizuje nie siedmiu konkretnych królów, ale siedem historycznych królestw (imperiów): pięc istniało przed czasmi Jana, szóstym był Rzym (czasy Jana), a siódmym było średniowieczne papiestwo, które z perspektywy Jana miało dopiero nadejść. Taka wykładnia wynika z dokładnej analizy tekstu, która opiera się na zasadach biblijnej hermeneutyki. Koncepcja, zgodnie z którą siedem głów symbolizuje konkretnych „królów”, czyli papieży od roku 1929, nie znajduje poparcia w tekście. Taka interpretacja opiera się na spekulacjach i jest narzucona tekstowi biblijnemu.

Sama Apokalipsa ostrzega przez dodawaniem czegoś do słów proroczych z tej księgi lub ujmowaniem z nich (zob. Ap 2,18-19). Księga Apokalipsy jest Słowem Bożym danym przez Chrystusa (zob. Ap 1,2). Fałszowanie proroctw Apokalipsy wiąże się z daleko idącymi konsekwencjami — wieczną zagładą. Tym którzy dodają coś do słów proroctwa, Bóg doda plagi opisane w księdze. To ostrzeżenie nie odnosi się do ingerowania w konkretne słowa Apokalipsy — jak gdyby chodziło o zagrożenie dla pewnych koncepcji werbalnego natchnienia. Dodawanie czegoś do słów proroctw Apokalipsy musi polegać na wypaczaniu i przekształcaniu tych proroctw, aby dostosować je do własnych celów. Oznacza to także narzucanie spekulacyjnych koncepcji i poglądów niemających poparcia w tekście biblijnym. Musimy opierać się wyłącznie na tym, co Jan wyraźnie opisuje w tekście i odrzucać spekulacje niebędące z nim w zgodzie.

Zajmując się proroctwami Apokalipsy, Pismo musimy interpretować przy pomocy Pisma. Nie możemy wyciągać zbyt daleko idących wniosków, które wykraczają poza to, co zostało nam objawione. Jakakolwiek interpretacja opierająca się na doniesieniach medialnych i bieżących wydarzeniach, podejmowana w celu odniesienia proroctw do obecnej sytuacji i wywołania ogólnego podniecenia, jest subiektywna i oparta na przypuszczeniach. Takie interpretacje nigdy nie będą skutkować wzmocnieniem naszej wiary w proroctwo. W istocie mogą tylko podważyć nasze zaufanie w jego prawdziwość. Proroctwa Apokalipsy rozumiane prawidłowo mają znaczenie praktyczne — uczą nas, jak żyć teraz i jak przygotować się na nadchodzące wydarzenia. Prawidłowe rozumienie proroctw będzie nas również inspirowało i motywowało do dzielenia się z innymi poselstwem ewangelii. v

Ranko Stefanovic

[Dr Ranko Stefanovic jest wykładowcą Nowego Testamentu na Andrews University w USA].

¹ Inny pogląd — zob. Ekkehardt Mueller, The Beast of Revelation 17: A Suggestion (Part I), „Journal of Asia Adventist Seminary”, 10, nr 1, 2007, s. 38-40. ² William Johnsson, The Saints’End-Time Victory Over the Forces if Evil [w:] Symposium of Revelation — Book 2, Daniel and Revelation Committee Series 7, Biblical Research Institute, Silver Spring MD 1992, s. 17.

Odwiedź  www. sklep.znakiczasu. pl zapraszam